واتە: دڵ ئەگەر ڕەق و بێڕەحم نەبێ و لە سەنگی سەخت دروست نەبووبێ، حەزی لە زێد و ماوا و نیشتمانی خۆیەتی، بۆیە دڵی منیش هەمیشە حەزی لەوەیە لای یار و لەگەڵ بیرەوەری ئەودابێ، یا بۆیە هەمیشە حەزی لە ژیانی ئەو نیشتمانەیە تیا هاتوومەتە دنیاوە (وەک بەدوا بەیتی ئەم پارچە شیعرەدا دەرئەکەوێ). ئەوەتە خاڵیش (خاڵی یار) کە وەک لەعلی حەبەشە ڕەشە، لە بوردی یەمەنیدا نیشتەجێ بووە کە بریتییە لەسەر ڕوومەتی سپیی و ژێر زووڵفی تاڵ تاڵ و ڕەشی یار، یاخود بۆ ڕاستیی قسەکەم ئەم نموونەیە ئەهێنمەوە کە ئەوەتە خاڵی یار کە وەک لەعلی حەبەش ڕەشە، لەناو بوردی یەمەنیی سەر ڕومەتی سپیی و ژێر زوڵفی ڕەشیدا ئەژیی.
لە چاپ کردنی ئەم شوێنەدا بووین مامۆستا هێمنی موکریانیی هاتە سەر لێدانمان، مەعنای ئەم بەیتەمان لێ پرسیی، وتی: وابزانم مەبەستی نالییی لە (خاڵی لەعلی حەبەشە) بەردی (حجر الاسود) ی دیواری کەعبە و لە بوردی (یەمەن) ئەو بەرماڵە بێ کە پێغەمبەر (د. خ) بەردەکەی تێ خست و هەر چمکێکی دایە دەست سەرەک هۆزێک و خوێشی هەر بەردەکەی هەڵگرت و لە جێی خۆی دانا لە دیوارەکەدا. بەم پێیە مەعناکە وای لێدێتەوە ئەگەر ئەم بەردی (حجر الاسود) ە (سیاسەنگ) نەبوایە لە بەهەشت هەڵنەئەکەنرا بۆ سەر زەوی. هەرچەند مامۆستا هێمن ئەیوت دڵنیا نیم لە ڕاستیی ئەم مەعنایە، بەڵام ئێمە لامان وایە بۆچوونیێکی ورد و بەجێیە و وا بە سوپاسەوە بە ناوی ئەو خۆیەوە ئەینووسینەوە.
ناسکییەکی زیرەکانەی تیا ئەبێ ئەمە کە (نالییی) بە (حجر الاسود) ی وتبێ (سیاسەنگ) چونکە مەعنای هەدووکیان یەکێکە و وەک پێشان وتمان واتە: بەردی ڕەش.

سیا سەنگ: (عم) و (ت): سییەهـ سەنگ.

پەرچەمی: ئەمە تێکستی (« پەراوێزی » چر) ە. (چر) و (چن) و (کم) و (ت) و (عب) و (اح) و (من) و (خا) و (خب): پەرچەم. پەرچەم و: سونبولی یو. (« پەراوێزی » چر): سونبولیی و. قەددی (« پەراوێزی » چر): قەددی تۆ. زولف. بۆ (زووڵف) یش دەستئەدا. (عم) و (کم) و (گم) و (من): زولفی.

واتە: دەرکەوتنی ڕوومەتی یار کە خۆی ئەنوێنێ، مایە و نیشانەی گیان هاتنەوەبەری دڵدارانە و، موعجیزەیی گفتوگۆ و قسەشی بەوەدا دەرئەکەوێ کە لێوی وەک ئەو قوتووە بچووکانە وایە شتی گرانبەهایان تیا ئەشارێتەوە - کە ددانەکانیەتی و - دەمی ئەوەندە بچووکە وەک نهێنیی وایە و، قسەشی ئاشکرایە هەموو پێی ئەزانین.
لە وشەی (ئایەت) و (موعجیز) و (بەیان) دا جۆرە ئیشارەتێک بۆ قورئان کراوە کە ئەویش موعجیزەیە و لە (ئایەت) پێکهاتووە و (بەیان) یشی هەیە و واتە فەصیحە و کەس ناتوانێ شتی وا بڵێ. هەروەها لە نهێییەتیی دەم و ئاشکرایی قسەشدا ئیشارەتێکی ئیقتیباسئامێز هەیە چونکە کەلامی خوا ئاشکرایە و خوا دەمیشی نییە.

ئایەتی جان، مەظهەری ئیعجاز و بەیان (چر) و (عب): مەظهەری جان، ئایەتی ئیعجاز و. (چن)... ئیعجاز... (عم) و (گم):... مەنطیقی ئیعجازی. (ت): ئایەتیی و مەظهەری ئیعجازی. لەبی دورج (چر) و (کم) و (ت) و (عب) و (اح) و (من) و (خا) و (خب): لەبی ڕووح و. (عم) و (گم): لەب و ڕووح و.

واتە: مەمکوژە و خۆت لە خوێنمەوە مەگلێنە دەستی خۆتی تێوەرمەدە و داوێنی خاوێنی خۆتی پێ پیس مەکە. خوێنی من خوێنێ نییە ڕەنگی بچێتەوە. لە هەرچییەکەوە تلا لێی نابێتەوە و دەستی هەرکەسی تێوە گلا تا مردن هەر پێیەوە ئەناڵێنێ. خوێنی من وەک ڕەنگی خەنە نییە پاش بەینێک کاڵ بێتەوە.

خەنە (ت) و (اح) و (خب): حەنە. حەنە: خەنە. بەپێی ئەم نووسخانە ئەشگونجێ (حەنە) ناوی کابرایەکی جوولەکە بووبێ. مەعنای بەیتەکەش بۆ ئەم ڕێ تێچوونە دەستئەدا.
ئەم بەیتە لە (چر) و (عم) و (من) و (کم) دا بەیتی پێنجەمە.

واتە: یار وەک گوڵی ئاگر بە بەرگی سەوزەوە ڕازاوەتەوە. گوڵە، بەڵام وەک ئاگر دڵداران ئەسووتێنێ و جلوبەرگی سەوزی جوانی لەبەر کردووە. کە سەیری ڕوومەتی سوور و مەمکی سەر سنگی ئەکەی، ئەڵێی داری هەنارە، ئافرەتێکە مەمکەکانی وەک هەناریان لێ هاتووە، لە خۆڕاگرتن و سەوزیی و ڕازاوەییشدا ئەڵێی نارەوەنە.

نارەبەرە: (ک) و (اح): بارەبەرە.
ئەم بەیتە لە (کم) و (گم) و (من) دا بەیتی شەشەمە.

واتە: ڕۆشنایی چاو بەهۆی گلێنەی چاوەوە ئەبێ. تۆیش گلێنەی چاوی منی. لەبەر ئەوە، مژدەی هاتنت ئەبێ بە مایەی ڕۆشن بوونەوەی دیدەی غەم دیتووی ناو خەفتخانەی چاوم.

دیدە بە ئینسانە (چن) و (کم) و (گم) و (ت) و (ک) و (من) و (خا) و (خب): دیدەیی ئینسانە. غەمدیدەیی (چن) و (خب): غەمدیدە. (گم): خەمدیدەیی.
ئەم بەیتە لە (چر) و (عب) و (کم) و (من) دا بەیتی چوارەم و لە (گم) دا بەیتی پێنجەمە.

واتە: دڵی نالییی کە ئێستاش لە پاش ئەم عومرە و لەگەڵ ئەم دووریەش هەر ئولفەتی بە قەرەداغەوەیە و بیری ئەکاتەوە و لە ناخیدا ئەژیی، بۆ دیتنێکی تری سەرچاوەکانی ڕەش هەڵگەڕاو و برژاوە و، بۆ دار و دەوەنەکانی بووە بە (دێوانە) و شێت بووە و کەژ و کێوی گرتووەتەبەر. وشەی (دێوانە) ئیشارەتیشە بۆ چەمی دێوانە کە چەمێکە لە چیای (سەگرمە) وە پەیدا ئەبێ و بە قەرەداغدا ئەڕوا و لە نزیکی (دەربەندیخان) ەوە ئەڕژێتە (سیروان) ەوە.
لەم بەیتەوە وا دەرئەکەوێ نالییی ئەم پارچە شیعرەی لە نامۆییدا و لە سەردەمی پیریدا وتبێ.

قەرەداغە (خب): قەرەطاغە. ئیستەیش (چن) و (ت) و (ک) و (عب) و (اح) و (خا): ئیستایش. (کم) و (گم) و (من): ئیستا. سەرچاوەوو و دێوانەیی (چر) و (کم) و (گم) و (عب) و (من): سەرچاوەوو و دێوانەوو.