واتە: فرمێسکی من کە ئەبینین لێڵاوە، لەخۆیا وا نییە. بە هۆی تۆز و گەردی کێو و دەشت و بیابانەوە کە دێ بەڕووما و فرمێسکەکەم لێڵ ئەکا، وای لێهاتووە. ئەگەینا وەرە سەرچاوم کە سەرچاوەی فرمێسکمە، بزانە کانییەکی چەند پاک و ڕوونە ئەڵێی ئاوێنەیە.
ئەشتوانرێ نیوە بەیتی دووهەم بەم جۆرە بخوێنرێتەوە: « وەرە سەر، چاوەکەم، بڕوانە..» تاد و، بەوپێیە مەعنای لێبدرێتەوە.
نالییی ئەیەوێ بڵێ لەتاو دەردی دووریی یار سەرم لێ شێواوە و ڕێگەی دەشت و بیابانم گرتووەتەبەر و هەمیشەش ئەگریم، بۆیە ئەو تۆز و گەردی دەشت و بیابانە کە دێ بە ڕووما، تێکەڵی فرمێسکەکەم ئەبێ و ئەیکا بە لێڵاو و قوڕاو و پیا دێتە خوار.
دووریش نییە نالییی مەبەستی ئەوەبێ گلەیی لە چەرخی گەردوون بکا کە بنیادەمی پاک و خاوێن بەهۆی تێکەڵیی پیاوخراپانەوە بەدناو ئەبێ و ناتۆرەی خراپی شوێن ئەکەوێ. بەم پێیە مەبەستی لە فرمێسکی سەرچاوە ڕوون جەوهەری مرۆی چاک و، مەبەستی لە تۆز و گەردی ڕێگا و بان ئەو هاوڕێی خراپ و کەند و کۆسپانەیە لە ژیانا دێنە ڕێی بنیادەم.
وشەی (سەرچاوەکەم) دوو مەعنا ئەبەخشێ یەکەم کە (سەر) و (چاوەکەم) بێ، دووهەمیش وا کە (سەرچاوە) و (کەم) بێ. مەعنا لێدانەوەکەی ئێمەش بەجۆرێ بوو هەر دوو مەعناکەمان پێکەوە کۆکردەوە. *

لێڵاوە (چن) و (ت) و (اح): لێڵاو. بۆ (لێڵاوە) و (لێڵاو) یش دەستئەدا. (عم) و (کم) و (گم) و (من) و (خا): لێڵاوی. (خب): لێڵاوو.. کۆە و (چر) و (عب): کۆە. بۆ عەطفیش و بۆ ئیضافەیش دەستئەدا. (عم) و (گم) و (خب): کێو و. هاموونە (کم) و (من): ئاموونە. ئاوێنە (کم) و (من): ئایینە.

واتە ئەستێرەگرەوە کە دوای خەیاڵ کەوتووە و وائەزانێ جووڵەی ئەستێرە و ئاسمان ئەو جیهانە بەڕێوە ئەبا و، داڵە کەرخۆرەی لاشەی تۆپیوخۆر و لاشەی تۆپیوی فڕێ دراو لە یەک ناکاتەوە و، بە یەک شتیان ئەزانێ - ئەوەندە ناتێگەیشتووە هێشتا لەوە حاڵی نەبوە کە ئەم ئاسمانانە، کە ئەو بە بەڕێوەبەری کاروباری جیهانیان ئەداتە قەڵەم، دەسەڵاتیان لە لاکە تۆپیوێک زیاتر نییە و ئەم گەردوونە کە ئەو بە شتێکی بەبایەخی دائەنێ زۆر دوون و بێ قابیلەتە.
بە نیشانەی ئەوەدا کە نالییی لەم بەیتەدا وادائەنێ کەوا ئەستێرەگرەوە (داڵی لاشەخۆر) و (لاشەی خوراو) ی لا وەک یەکە و، بە نیشانەی شیعری داهاتووشدا، بۆمان دەرئەکەوێ کەوا مەبەستی لە مونەججیم بنیادەمێکی هەڵمەتەکاسە هەلپەرستە کە چاوەڕوانی گۆڕانی بارێکی تایبەتیی بووە و خۆی بۆ ئەو بارە تازە چاوەڕوانیی کراوە ئامادە کردووە.

لەنێوان (لاشە) و (لاشەیئیکە) دا جیناسی تەرکیب هەیە. هەروەها لەنێوان (ئەفلاکە) و (لاکە) و، (گەردوونە) و (دوونە) دا هاوکێشییەکی جوان هەیە.
ئەشگونجێ بەیتەکە وا مەعنا لێ بدەینەوە کەوا ئەستێرەگرەوە وەک داڵە کەرخۆرە وایە و لاشە تۆپیوی بەلاوە شتە.. تاد.

کەرگەس و (چن) و (ت): کەرکەس. ئەبێ (کەرکەس و) بێ. (عب) و (اح) و (خا): کەرکەس و. لەلا: ئەمە تێکستی تەنها (چن) ە. نووسخەکانی تر هەموو نووسیویانە: (لەکن). ئێمە بۆ مەبەستی یاری بە وشە کردن ئەممان لاپەسەندتر بوو. شەیئێکە (چر) و (عم) و (گم): شەیئەکە. (چن): شەئیکە. ئەمیش هەر شەیئێکەیە. (ت) و (اح) و (خب): شییءکە. بۆ (شەیئە کە) و (شەیئێکە) ش ئەگونجێ. نەیزانی (ک) و (اح) و (خا): نازانێ.

لەم بەیتەشدا نالییی هەر لەسەر پلارگرتنە ئەستێرەگرەوە بەردەوامە کە حیسابی ڕووداوی دواڕۆژ ئەخوێنێتەوە. نالییی ئەڵێ: کابرای ئەستێرەگرەوە، لە سروشت وەرگەڕاندا وەک برجی (ثەور) ی ئاسمان وایە [ لەم بەیتەوە شتێکی وا دەرئەکەوێ کە بە پێی ئاسمانشناسیی کۆن، برجی (ثەور) خاسییەتێکی سروشت گۆڕانی ببێ. لەم بابەتەوە شتێکی ئەوتۆمان بۆ ڕاست نەکرایەوە ]، یا وەک گاجووت وایە هەر جارێ ڕووئەکاتە لایەک بۆ جووت کردن. چەڵەمەی زەمانە و تەوقی چەرخی گەردوونی لە مل کراوە، ئەوان چۆن وەرسووڕێن ئەمیش هەر وا وەرئەسووڕێ.

لە یەکخستنی (ثەور) و (فەلەک) و، (ثەور) و (جووت) و (چەمبەرە) دا تەناسوب هەیە، هەروەها لە کۆکردنەوەی (چەمبەرە) و (طەوق) دا.

ثەوری (چر) و (چن) و (عب): ثەور. دیارە هەر (ثەوری) یە. چەنبەرەی (چن) و (کم) و (من): چەمبەرەی (عم) و (گم): چەنبەری.

واتە: لە سایەی تاقەکەسێکی پایەبەرزی هیممەت باڵاوە - کە ئەو (کودروون) ناوەیە کە لە نیوەی دووهەمی بەیتەکەدا باسی کراوە - شارێک هەمووی حەساوەتەوە، نەک تەنها چەند کەسێک لە دانیشتوانی. بەڵێ ڕاستە ناوچەی سولەیمانیی هەمووی کەوتووەتە بەر ڕەشایی سێبەری (کودروون) و ئەو باڵی خۆی بەسەرا کێشاوە.
ئەبێ ئەم (کودروون) ناوە دارۆغە بازاڕی شار بووبێ و کابرایەکی توند و تیژ و لێهاتوو و بە وێڵ بووبێ لە سەردەمی ئەوا دز و درۆزن و پیاو خراپ لەناو شارا نەبووبن.

ئاسوودەیە (« پەراوێزی » چر) و (کم) و (عب) و (من): ئاسوودە ڕێی. کودروونە (چر) و (چن) و (عم) و (گم) و (ک) و (اح) و (خا): گەردوونە. (کم) و (من): گووروونە. (« پەراوێزی » ک): کووروونە.
(کودروونە) هەرچەند تەنها تێکستی (ت) و (عب) و (خب) بوو، ئێمە لامان پەسەندتر بوو، چونکە یەکەم: ئەگەر (شەخصێکی هیممەت بڵند) مان بە کەسێکی تر مەعنا لێ بدایەتەوە، (بەڵێ) کە مەعنای نەئەهات. کەواتە ناوێکمان پێویست نەبوو بۆ نیوە بەیتی دووهەم. دووهەم: دووبارە کردنەوەی وشەی (گەردوونە) لە دوو بەیتی لەپاڵ یەکدا شتێکی جوان نییە. سێهەم: ئەم چاکەیە کە نالییی باسی ئەکا لەوە کەمترە لە میری وڵاتێک بێ و زیاتر لە چاکەی بەڕێوەبەرێکی پۆلیس ئەچێ کە ئەوسا (دارۆغە بازاڕ) یان پێ وتووە. چوارم: تێکستی (کم) و (من) و (« پەراوێزی » ک) یش پشتی ئەوە ئەگرن کە (کودروونە) بێ.

واتە: وەرە تەماشای هێڵی ستوونی و ئاسۆیی نێوان دێڕ و نیوە دێڕەکانی شیعرەکانی نالییی بکە، بزانە نیوەکانی چەند هەڵکەوتوون ئەڵێی ڕیزی درەختی سەروی ڕێک و پێک و ئەوەندەی یەکن، تەنانەت تیپی وایش هەڵئەبژێرێ لە هەردوو نیوەکاندا، لە یەک گەورەتر نەبن و جێگەی زۆرتر لە یەکتر نەگرنەوە.
دیارە بۆ هاوسەنگیی شیعر هەر ئەوەندە مەبەستە بڕگە و تەفعیلەکانی نیوەکان لەناو خۆیانا و، هەردوو بەیتێک بەرابەر بە یەک، ئەوەندەی یەک بن، ئیتر ئەگەر لە نووسینا جێگای زیاتر و کەمتر بگرنەوە، ئەوە مەبەست نییە. بەڵام نالییی بۆ پێ سەلماندنی هونەرمەندیی خۆی ئەڵێ تەنانەت ئەو پێوانەیەش کە نیوە بەیتەکانی هەر قەسیدەیەکم ئەیگرنەوە زیاتر و کەمتر نین لە یەکتر.

مەصرەعی (ک) و (اح) و (« پەراوێزی » خا): مەصرەعەی. ڕیزی (چر) و (چن) و (ت) و (ک) و (اح) و (خب): ڕێزەی. (خا): ڕیزە.