واتە: زوڵفت که ئەمڕۆ بەسەر ڕووتەوە لوولی خواردووە و شەوقی ڕووت له‌ناو تاڵەکانیەوە دیارە و به تینی خۆی ئاگر بەرئەداتە دڵی دڵدار و بۆنی خۆشی لێوە بڵاو ئەبێتەوە، وەک دووکەڵی داری ڕەشی بۆنخۆشی عوود وایه که خرابێتە سەر ئاگر و بسووتی و ئاگرەکه شەوق بداتەوە و بۆنی عوودەکە بەملا و بەولادا بڵاو ببێتەوە.
نالییی لەم بەیتەدا شێوەی تەشبیهی مورەککەبی بەکارهێناوە.

زولفت (عب): زوڵفی، ئەمڕۆ (عب): ئیمڕۆ.

واتە: دەستم له صەد کاتی جیا جیادا، هەر کاتی له شوێنێکدا، شکاوە. ئەم شکاوییانەش چاک نابنەوە تا پاش گرتنەوەیان بۆ ماوەیەک دەستم نه‌کەمه ‌ملم و و به ملمیدا هەڵناواسم.
ئەمە مەعنا دیارییەکی بەیتەکەیە. بەڵام نالییی ئەم مەعنا دیارییەی تەنها وەک ڕێگایەک پێویستە بۆ گەیاندنی مەعنای مەبەستی ڕاستەقینه. دەست شکان له کوردیدا کینایەیە له ئاوات نەهاتنه‌دیی و نائومێدبوون. نالییی ئەیەوێ بڵێ یار صەد جار گفتی دامێ و هیچ جارێکیان گفتەکەی خۆی نەهێنایەدیی و بەوە دەستم لە صەد لاوە شکاوە.. ئەنجا به خۆی ئەڵێ: تا دەستت به ملی یاردا هەڵنەواسیی و دەست به ملی، شکستەکانی دەستت چاک نابنەوە و ئاواتت نایەتەدیی.
ئەشگونجێ شاعیر ڕاستەوخۆ به یار بڵێ دەستی شکاوم چاک نابێتەوە تا تۆ به ملی خۆتیا هەڵنەواسیی و نەیکەیتە ملت.. بەم پێیە زیادەڕەوییەکی وردی تیا ئەبێ، چونکه وا ئەگەیەنێ خەڵکی که دەستیان ئەشکێ ئەیکەنە ملی خۆیان، بەڵام دەستی شکاوی من تا یار خۆی نەیکاتە ملی خۆی، چاک نابێتەوە و ناگیرسێتەوە !،

بەم جۆرە دەرکەوت لەم بەیتەدا تەورییەیەکی زۆر جوان هەیە. هەروەها لەنێوان (جەبر) و (کەسر) یشدا طیباق هەیە.

که به صەد وەعدە له صەد جێگە (کم): له سەد جێگە به سەد وەعدە.
لەم نوسخەیەدا (کە) یەک بەسەر (له سەد) ەکەوە ناتەواوە. (گم): که به سەد وەعدە له سەد لاوە. (من): که له سەد جێوە به سەد وەعدە. نەیخەیه (چر) و (کم) و (گم): نەیخەمه. (عب): نەیخەنه‌.

واتە: ڕومەتت بەهەشتە و، خاڵه‌که‌ی سەر گۆناشت ئەو دەنکه گەنمه‌یە که حەزرەتی ئادەم له بەهەشتدا خواردی و لەسەر ئەوە له بەهەشت دەرکرا. بۆیە هەر کەس دەست بۆ خاڵی سەر گۆنات بەرێ، دەری ئەکەی و له دیداری بەهەشتی ڕوومەتتی بێبەش ئەکەی و ئەیخەیخەیتە خوارەوە بۆ زەویی بەر پێت.. برۆیشت قیبله‌یه و، چاویشت مایەی له دین لادان تاقیی کردنەوەی ئەو کەسانەیە دێن بۆ زیارەتی حەرەمی قیبله‌ی برۆت، پێویستە ئاگایان له خۆیان بێ چاوت مەست و سەر خۆشیان نەکا تا لەبەری زیارەت و عتیبادەتەکەیان بێبەش نەبن..

نیوەی یەکەمی ئەم بەیتە له سەر گوزەشتە‌کەی ئادەمەوە وەرگیراوە. چییەی یەکەم و دووهەم (عب) بووە. گەنمی جەننەتی ڕووتە (چر) و (کم) و (ک) عب) و (اح): گەنمی جەننەتی ڕوومەت، (ت) و (خا): گەنم و جەننەتە ڕوومەت.

واتە: به شەو بۆنی سەری زوڵفی وەک سونبول تاڵ تاڵ و بۆنخۆشت دای له سەرم. لەو وەختەوە تائیستا سەرم مەست و سەرخۆشی بۆنی ئەو گوڵی شەوبۆی زوڵفتەیە.

لە بەکارهێنانی وشەی (سەر) دا به سێ مەعنای به‌دیمەن لەیەک جیاواز ئیشتراک و، له وشەکانیاندا جیناسی تەواو و، لەنێوان (شەو بۆیی) و (شەوبۆ) دا جیناسی تەرکیب هەیە.

ئیستەش سەرەکەم (چن): ئیستەیشە سەرم. (عم) و (کم) و (ک) و (اح) و (خا): ئیستەیش سەرەکەم.

واتە: هەرگیز بۆنی وەفام له دەمت نه‌بیستووە. بۆیە تۆ هەرچەند لەناو جواناندا گوڵی، بەڵام گوڵه‌ هێرۆی که بۆنی نییە.

ئەم بەیتە تەنها له نوسخەکه‌ی (ک) دا هەیە.

واتە قوربان. وەرە با ئەم غەزەله لەبەرکەین که تازە دامناوە و پێکەوە بیخوێنینەوە، چونکه هاتنی تۆ بۆ لەبەرکردن و خوێندنەوەی ئەم غەزەله‌ مایەی شان و شکۆ و سەربەرزییە بۆ نالییی.
یاخود نالییی هاتووە غەزەله‌ شیعرەکەی شوپهاندووە به غەزەلی قوماش و، خویندنەوەی غەزەلەکه‌ی به باڵای یارا شوبهاندووە بەوە که قوماشی غەزەل بکاتە بەری قەد و باڵای.

لەبەرکەین (گم) و (من): لەبەرکەی.