وایە: لەپی دەمی پیاوی مەراییکەر و ڕیاباز، لە کاتێکا کە ئەدوێ و مەرایی ئەکا و کەف ئەچەرێنێ، سابووناوی بۆ قسە لەگەڵ کراوەکە پێیە، پیاوی مەراییکەر و ڕیاباز ئەڕژێتە سەر زەویی، سابووناوی بەرپێیە، بۆ هەڵخلیسکاندنی قسە لەگەڵ کراوەکەی ڕشتووە. نەرمیی زمانی لووسیش، بۆ خەڵک هەڵخەڵەتاندن، خاسییەتی سابوونی ڕەقیی پێوەیە و کە بنیادەمی دا بە عەرزا زرمەی لێ هەڵدەستێنێ.
بە نیشانەی شیعرەکانی پاشەوەدا، وابزانین مەبەستی نالییی لەم چاپلووس و زمان لووسە (دنیا) بێ کە بنیادەم لە خشتە ئەبا، بەڵام بە تێکڕاییش هەر ڕاستە و دەست ئەدا.

لە کۆکردنەوەی (کەفف) و (کەف) دا جیناسی ناقیص و لە (ڕەققی) و (نەرمیی) ـدا طیباق و لە (زار) و (زوبان) ـدا تەرادوف و لە (ڕەققی) خۆیدا بەتایبەتی لەطافەت هەیە، چونکە مەعنای وشەکە بە عەرەبی پێچەوانەی مەعنا کوردییەکەیەتی.

پێیە (« پەراوێزی » چر) و (عم) و (کم) و (گم) و (ت) و (ک) و (مز) و (اح) و (عب) و (من): پێتە.

واتە: ئەی دڵ ! ئەوەی لە بەروبوومی بنی دەریا وشکانی بۆ بنیادەم ئەمێنێتەوە، تەنه ئەو میراتەیە کە لە پێشینان بۆمان ماوەتەوە، کە ئەوەتە پەند لە ژیانی ئەسکەندەری کوڕی فیلیپی مەکدوونی وەرگرین کە دنیای هەموو گرت و کە مردیش لە بستێ زەوی و چەند یاردە جاو زیاتری پێ نەبڕا.

ظوڵماتی بەحر و (« پەراوێزی » چر) و (چن) و (ت) و (ک) و (مز) و (اح): ظوڵمەت لە بەحر و.

واتە: تاقی کیسرا کە سەری گەیشتبوە کەشکەلانی فەلەک، کۆشکی فیز بەسەر خەڵکا کردن و لە خوا یاخی بوون بو. تەختی لە دار ئابنووسی ڕەشی بریقەداریش نیشانەی جەور و ستەم و ڕووڕەشیی ئەو پادشایەیە لە سەری دائەنیشێ.. نالییی ئەیەوێ بڵێ: هەر ئەوەی کە زۆرداران بە نیشانەی گەورەیی خۆیانی دائەنێن، هەر ئەوە خۆی نیشانەی هیچ و پوچییانە.

لە یەکخستنی (بونیان) و (تاق) و (تەخت) و (ڕووڕەش) و (ئابنووس) دا تەناسوب هەیە.

واتە: ئەی ئادەمیزادی لە خۆ بایی بوو ! بیرێ لە خۆت بکەرەوە، چۆن هاتیتە دنیاوە و چۆن ڕۆیشتی.. بە ڕووت و قووتی لە دایک بوویت و بە تاڵان کراویی و ڕووت کراوەیی ڕۆیشتی.. کەواتە دنیا بۆ ئەوە ناشێ پشتی پێ ببەستی..
لە وشەی (هاتی) و (هەڵاتی) ـدا ئیشارەت بۆ ئەوە کراوە کە بنیادەم کە دێتە دنیاوە ئاگای لە هیچ نییە و بە ئاسانی دێ. بەڵام پاشان ئەوەندە ئەرک و مەینەتی ژیانی بەسەرا ئەتلێتەوە، خۆزگەی مەرگی خۆی ئەخوازێ و ئەیەوێ لە دەس ژیان هەڵبێ.. هەروەها لە وشەی (لووس و پووس) ـیشدا ئیشارەتێک بۆ ئەوە کراوە کە بنیادەم کە مرد، هەرچیی هەیە، میراتگر لێی دائەماڵن بۆ خۆیان و ساوسێوەی ئەدەن و ئەوجا حەواڵەی ئەو دنیای ئەکەن.

لە یەکخستنی (بوون) و (چوون) و (ڕووت) و (قووت) و (لووس) و (پووس) دا جیناسی لاحیق و لە یەکخستنی (ئەوەوڵ) و (ئاخر) دا طیباق و لە کۆکردنەوەی (ڕووت و قووت) و (لووس و پووس) دا تەناسوب هەیە.

واتە: ئەگەر جوانیی و تاج و شان و شکۆ وەفایان بووایە، بەئاسانی بۆ تاوس و کەڵەشێر ئەمانەوە، کە هەمیشە نازیان پێوە ئەکەن و بەخۆیانیانەوە دەرئەخەن و بێ قەدر ڕایان ناگرن. مەبەست لە تاجی تاوس و کەڵەشێر پۆپنەکەیانە.

فەڕڕ و (چن) و (کم) و (ک) و (ت) و (مز) و (عب) و (من): پەڕ و. تاج و (کم) و (من): تاجی. دمانەوە (کم) و (من): دەمایەوە.

واتە: ئەگەر ئەتەوێ چاوت بە ناوچاوی فێنکی بنیادەمی بەهەشتیی و ناوچاوی ئاگرینی بنیادەمی جەهەننەمیی بکەوێ، سەیری ناوچاوی بنیادەمی ڕووخۆش و بنیادەمی ڕووگرژ بکە. ڕووی خۆش نیشانەی بەهەشتیی و ڕووی گرژ نیشانەی جەهەننەمییە.

لەنێوان (ئاب) و (تاب) و (جەننەتی) و (دۆزەخیی) و (بەشووش) و (عەبوسس) ـدا طیباق و لەنێوان (ئاب و تاب) و (جەننەتیی و دۆزەخیی) و (بەشووش و عەبووس) ـدا لەف و نەشری مورەتتەب هەیە.

نێو (گم) و (من): ناو.

واتە: نالییی، بۆ ئەوەی فێر ببێ مەشقی خۆشەویستیی زوڵفی یار و جوانیی و ڕازانەوەی ئەو زوڵفە بکا، بووە بە شای طوڕڕەنووسان، لەناو قەڵەمدا لوولی خواردووە و پێچراوەتەوە. ئەیەوێ بڵێ ئەوەی دڵی بە زوڵفی یارەوە بێ، ئەبێ فێر ببێ لەتاو دەرد و ئازار وەک ئەو زوڵفە لوول بخوا. منیش بۆ فێربوونی ئەو خۆشەویستیی و لوولخواردنە، بووم بە تاڵە باریکەکانی ناو قەڵەم و ئەوەندە مەرەکەبم هەڵمژیوە (مەشقم کردووە)، لوول بووم (تاڵە باریکەکانی ناو قەڵەمی قامیش لوولن) و لە ڕەشیی و لوولیدا بووم بە شای طوڕڕەنووسان..
زیادەڕەوی و وێنەی ناسکی ئەدەبی وا نەبێ، بۆچی باشە !
ئەم شیعرەش بەڵگەیەکی ترە کەوا نازناوی (نالییی) بە لامی بچووکە نەک بە لامی قەڵەو، چونکە (نال) لەناو قەڵەمدایە و (خامە) ش قەڵەمە.

لە کۆکردنەوەی (مەشق) و (عەشق) ـدا جیناسی لاحیق و لە کۆکردنەوەی (نیگار) و (نیگارش) دا جیناسی ناقیص و لەنێوان (مەشق و (نیگار) و (نال) و (خامە) و (طوڕڕەنووس) دا تەناسوب هەیە.

مەشقی عیشقی (ت) و (ک) و (مز) (اح) و (عب): عیشقی مەشقی. نیگار و (چن) و (ت) و (ک) و (اح): نیگاری و. (عم): نیگاری.