واتە: یار ئەوەندە ناسکە وەک جەوهەری فەردی لێ هاتووە و باسی ماددە و هەیوولا و صووڕەتی لا ناکرێ. مایەی چاک بوونەوەی دەردی دڵدارانیشە، بەڕادەیەک حەکیمێکی زانای وەک ئەبوو عەلی ئیبنوسینا باسی، لەعاستی ئەوا، لەئارادا نەماوە.
نالییی، بە عادەتەکەی خۆی ئەوەشی ویستووە کە وشەی (هەیوولا) کە بە شێوەی جارانی نووسین ئەنووسرا (هیولا)، بە (هەیە و لا) ش بخوێنرێتەوە، واتە: یار گوێی لە هیچ نییە و (هەیە و نییە) ی لا نییە.. هەروەها ویستووشیەتی (سینا) بە (سینە) ش بخوێنرێتەوە، واتە: گوێ بە سنگی وەک ئیبنوسینا حیکمەت پەروەری من نادا.

(جەوهەری فەرد) و (هەیوولا) لە زاراوەکانی عیلمی حیکمەتن. جەوهەرە (گم): جەوهەری.

واتە: سۆفییەکان هاتنە مەجلیسی ئێمە بە فرمێسکی درۆ دێوجامەی چاپلووسی و ڕیای سەر دەموچاوی خۆیان دابشۆن. نازانن ئەو دێوجامەیە بە ئاوی دەریای ڕاستی هەقپەرستی نەبێ داناشۆرێ، بەڵام ئەوان دێمیی و وشکن، شارەزای دەریان نین، ئیتر لەکوێ بگەنە سەر دەریا ڕووی درۆزنانەی خۆیان داشۆن.
(دەریا) بەمەعنا خواش هاتووە. بەم جۆرەش مەعناکە هەر دێ و ئاشکرایە.
لەوانەشە وشەی (وەرەق) ئیشارەت بێ بۆ ئەو گەڵای بەهەشتەی کە ئادەم و حەووا پاش گەنم خواردن و عەورەت دەرکەوتنەکەیان لە بەهەشتا عەورەتی خۆیان پێ دائەپۆشێ و کە خوا لە بەهەشتی دەرکردن، ئەویش لەسەر عەورەتیان کەوتە خوارەوە. ئەگەر وابێ، نالییی هاتووە دەموچاوی سۆفییە ڕیاکارەکانی شوبهاندووە بە عەورەتی ئەوان !
ئەشتوانرێ (وەرەق بە (وەریق) بخوێنرێتەوە واتە پارەی زیو. بەم پێیە ئیشارەتێکی ناتەواوی تیا ئەبێ بۆ حیکایەتی (اصحاب الکهف) و وای لێ دێتەوە سۆفییەکان لە ئەشکەوتی خەڵوەتخانەی خۆیانەوە هاتن بۆ شاری کوڕی دڵداران، پارەی لە ڕەواج کەوتووی خۆیان بگۆڕنەوە.

لەنێوان (بشۆن) و (دێمی) و (وشکانە) و (دەریا) دا طیباق و لەنێوان (بشۆن) و (دەریا) و (دێمی) و (وشکانە) شدا تەناسوب هەیە.

مەعنای ئەم شیعرەش، وەک شیعری پاشەوەی، پەیوەندی بە شیعری پێشووەوە هەیە. واتە: با سۆفیی ڕیاکار ڕوو نەکاتە ئەم کۆڕی ئێمەیە. کۆڕی ئێمە کۆڕی دڵدارانی ڕاستەقینەیە و گاڵتەبازاڕی ئامۆژگاریی بێ کردار نییە. ئێمە بە ناخی خۆشەویستی ڕاستدا چووینەتە خوارەوە و خۆمان بە باسی چاکە و خراپە و بێ باریی دنیاوە خەریک ناکەین.

نێکی‌یو (مز) نێکی‌بی.

واتە: کۆڕی ئێمە کۆڕی دڵدارانە، بە ئیشارەت و ڕەمزی دەروون قسەی تیا ئەکرێ، مەیدانی ئەوە نییە واعیظی لەخۆبایی، بێ بە گەرووی گیراو و هەناسەی سواریەوە دەستی تیا بکا بە پەند و ئامۆژگاریی.

واتە: بەهۆی سەرداهێڵانی، وەک بەسەر چاڵە ئاوا شۆڕکراوەی ئەم دڵدارانەوە کە سەرخۆشی بادەی خۆشەویستیی ڕاستەقینەن، باسی هیچ بابەتێکی دنیایی لە کۆڕی خواردنەوەیاندا نەماوە و کەس ناوی قەیسەر و ئەسکەندەر و دارا ناهێنێ.
ئەشتوانرێ نیوە شیعری دووهەم بەم جۆرە بخوێنرێتەوە:
بەسەر ئاوێزەیە چا وێنەیە کەللەی سەریان
واتە: کەللەی سەریان بەسەر پیاڵەی بادەدا شۆڕ کردووەتەوە، وێنەی کەللەی سەریان لە پیاڵەی شەرابەکەدا وەک وێنەی کەللەسەری بەسەر چاڵەئاوا شۆڕکراوەوە وایە.. ئاگایان لە دنیا نییە و هیچ باسێکی دنیایی ناهێننە ئاراوە.
ڕێیشی تێ ئەچێ (چا وێنەیی) بە (چاوێنیی) بخوێنرێتەوە، بەوپێیە مەعناکە بە جۆرێکی تر لێک ئەدرێتەوە، لەجیاتیی ئەوەی باس باسی دڵدارانی ڕاستەقینەی کۆڕی بادەخواران بێ، ئەبێ بە باسی صۆفییانی دووڕوو. واتە: ئەم سۆفییە بە دیمەن لە خواترس و سەر دانەواندوەوانە، ئەوەندە بۆش و کەللە پووچن کەللەسەریان بۆ ئەوە ناشێ تەنانەت بۆ مەنعی چاوی پیسیش هەڵواسرێ. ئەوەتە لە نەگبەتیی و بێ‌کاریی کەللەسەری بۆ چاوێنی بە ملا شۆڕ کراوەی ئەوانەوە، باس و خواسی کەیخوسرەو و قەیسەر و ئەسکەندەر و دارا لەئارادا نەماوە.

بە سەراوێزەیی (عم) و (گم) و (ت) و (مز): لەبەر ئاوێزەیی.

واتە: کۆڕی دڵدارانی ڕاستەقینە جێی ئەوەیە مرۆی تیا بێدەنگ بێ، بسووتێ، دڵی ڕۆشن بێ. چاو لە مۆم بکا تیایدا کە بۆ خۆی ئەسووتێ و ورتەی لە دەم نایەت، بەڵام دەوروبەری ڕۆشن ئەکاتەوە. بە دیمەن سەیری ئەکەی، باس و خواسی نییە، بەڵام لەڕاستییشدا بێدەنگ نییە، چونکە دەنگی ڕاستەقینە ئەوەیە ئەنجامەکەی کار بێ و کاریش نییە لە کاری مۆم بە بەرهەمتر کە بەرچاوی خەڵک ڕوون ئەکاتەوە.

لەنێوان (خامۆش نییە) و (نییە باس) دا طیباق هەیە.

واتە: کۆڕی دڵدارانی ڕاستەقینە جێگای حازریی ترس و سامی خوایە و وەک کۆڕی سۆفییە تەنها بەدیمەن لەخواترسەکان، جێگای پاشملە وتنی ئەم و ئەو و دوودڵی و گومان لەم و لەو کردن نییە. خوایە ! ئەمە چۆن حازربوونێکە بنیادەم ئەوەندە قووڵ هەستی پێ ئەکا، باس‌کردنی بە هیچ کلۆجێ تیا پێویست نییە، چونکە (باسکردن) بۆ کاتێ دەست ئەدا باسکراوە کە خۆی دیار نەبێ.

ڕەیبەت (مز): ڕەهبەت. (عب): ڕەغبەت.