لە لاپەڕە 221 بەیتی یەکەمی غەزەلەکە:
خاو و بێ خاوی دو زولفی خاوم ئەز
چاوە چاوی یەک غەزالە چاوم ئەز

بەداخەوە فاتیحی جوانەمەرگ هێمای بۆ ئەو لێکدانەوەی من ڕوونم کردەوە بۆی، نەکردووە، ڕێی هەبوو ئیشارەتێکی بۆ بکات وەک بۆ لێکدانەوەکەی مامۆستا شوکری کردووە. ئەوەی من بۆی چووم و لە بەرایی ئەم نووسینەدا باسم کردووە وردەکاری و گەوهەرچنی نالی دەردەخات، چی دەمێنێتەوە لە واتای ئاشکرای وشەکان شتێکی عادەتی و جوانە.

بەیتی سەرەتای لاپەڕە 222:
ناری سینەم گەر نەبێ، غەرقم ئەمن
ئاوی چاوم گەر نەبێ، سووتاوم ئەز

لە شەرحەرکەدا ڕاستەواتای وشەکان لێکدراوەتەوە. وابزانم لە «چەپکێک لە گوڵزاری نالی» یان لە وتووێژدا لایەنێکی گرنگی شرایەوەی بەیتەکەم ڕوون کردۆتەوە، ڕەنگە بۆ فاتیحیشم دەور کردبێتەوە: ئەم بەیتە یەکسەر لە بەیتێکی تەصەوفی عەرەبی وەرگیراوە ئەمە دەقیەتی:
فلولا زفیري اغرقتني ادمعي
ولولا دموعي احرقتني زفرتي

واشدەزانم بەیتەکە هی «بوصیری»ی خاوەن «بردیة وهمزیة»یە.
نالی لە خواستنەوەی واتای ئەم بەیتەدا مەهارەتێکی سەیری نوواندووە: کە دەڵێ «ناری سینەم گەر نەبێ غەرقم» هۆی غەرقبوونەکەت پێ ناڵێ تا لە نیوەبەیتی دووهەمدا «ئاوی چاوم» دێت نوکتەکەت بۆ ئاشکرا دەکات. لەم نیوەدێڕەی دووهەمیشدا کە دەڵێ «سووتام ئەز» هۆی سووتان دیار نییە، دەبێ بچیتەوە بۆ میصرەعی یەکەم وا لەوێدا «ناری سینەم»ی بۆ ساز داویت: ئەم هێنانوبردنەی نیگا و زەینی خوێنەر لە بەرو دوای بەیتەکە بۆ وەدەستهێنانی تەواوی واتاکەی هەر لە شاسواری وەکوو نالی دەوەشێتەوە، سەیریش لەوەدایە کە ئەم سیحرکارییە نەک هیچی زیادی تێ نەچووە بەڵکوو بە لێ گل دانەوە و شاردنەوە و خامۆشی بلیمەتی و مەهارەتەکە و جوانی بەیتەکە ساز بووە. هەرچی بەیتەکەی بوصیرییە لە هەر نیوەبەیتدا هۆی دیاردەکەی بە دەستەوە داوە وەک بڵێی نیوەبەیتەکان خۆیانیان بەتاڵ کردۆتەوە لە چاو ئەوەی نالی کردوویەتی.

لە ئاست بەیتی دووهەمی لاپەڕە 222:
غەیری زوڵفی تۆ کە ڕشتەی عومرمە
دەست لە «مافیها»ی زەمان بڕیاوم ئەز

شەرحەکە دەڵێ: ئەگەر زوڵفی یار نەبێ، کە هەناسە هەناسەی عومری شاعیر بە یەکەوە ئەبەستێ، هەر هەناسەیەکی بگری دوا هەناسە ئەبێ و، پەیوەندی بە شتێکی ترەوە نابێ بە دوای ئەوەدا بێ.
من وەهای بۆ ناچم: نالی دەڵێ زوڵفەکەی یار ڕشتەی عومرمە، عومریش زەمانە و لەگەڵ ڕۆژانی تەمەنی هاوجینسە کە شەو و ڕۆژیش هەر زەمانن. جگە لەمە: دەکرا بگوترێ لێدانی دڵی بەو ڕشتەیە بەستراوە، هەر نەبێ لێدانی دڵ و خوێنەکە و دەمارەکان هەمووی بەشێکی وجودی شاعیرن کەچی بای هەناسە لاوەکییە و ناویشی نەهاتووە یاخود، خوردتری بکەینەوە، زوڵفەکەش لە بەیتەکەدا نەلەراوەتەوە هەتا تارمایی با بێتە خەیاڵمان. لەمانە هەموو تێپەڕکەین: نالی بە ئیصرارەوە سوورە لەسەر هێندی کە لە هەموو دنیا غەیری عومرەکەی کە بریتییە لە زەمان شتێکی دیکەی مەبەست نییە ئەویش لە قودسیەتی ئەو زوڵفەیە کە ئەجزای عومری بەیەکەوە دەبەستێتەوە. لێرەدا تێبینییەکی گرنگ هەیە واتاکە خەستتر دەکاتەوە: نالی زەمانە و عومر و ڕشتەی زوڵفی وەها تێک بەستووە و لێکی گرێ داون کە موحتاجی فکرەی هەناسە نەمێنێ وەک ئەوەی کە هەناسە ڕابگرێت بۆ چەند دەقیقە زوڵفەکە پێوەندیی ڕشتە و عومرەکە بەردەوام دەکات، هەر زولفەکە بڕا عومرەکە دەبڕێ. کە دیتمان هەناسە بڕا و عومر بەردەوام بوو. خولاسە و بێگومان نالی بۆ دەوامەی عومری چاوی بڕیوەتە زوڵف، لەوە بەولاوە «مافیهای زەمان»ی مەبەست نییە.
لە بارەی «مافیها»ی زەمانەوە کە شەرحەکە دەڵێ، دەبوو «مافیە» بێ چونکە زەمان نێرە نەک مێ، گلەییم لەو تێبینییەی شەرحەکە نییە هەرچەند دڵم دابین نەبوە بە سەلماندنی سەهووی نالی لە ئاست نێری و مێیی زەمانەوە، بەڵام خۆم لێ کەڕ دەکرد هەتا ئەمڕۆکە، ڕێکەوتی 17/3/1996، کە بە نووسینەکەی خۆمدا دەهاتمەوە بۆ ڕاستکردنەوەی هەڵەیەکی کردبێتم، لە هێکڕا شەبەنگی واتایەک بە زەینمدا هات ئەو گرفتەی دەڕەواندەوە. نالی کە دەڵێ «دەست لە مافیهای زەمان» وشەی دەست دەکاتە مەرجەعی ڕاناوی «ها»ی مێینە کە لە عەرەبیدا «ید - دەست» مێیە. ئەو «ما»یەی بە «اسم موصول» دەناسرێ و ئەو شتانە دەگرێتەوە لە ناو دەستی نالیدان، هەمووی هی زەمانن، واتە هەر شتێکی سەر بە زەمان بێ و پێوەندییەکی، هەر چۆنێک بێ، بە نالییەوە هەبێ، نالی دەستی خۆی بڕیوە لەو شتانە. ئنجا کە دەستی نالی بڕا لە زەمانە، هەر دەمێنێتەوە زوڵفەکەی یار کە ڕشتەی عومریەتی. بەو پێیە عومری نالی بە زەمانەوە بەند نییە، هەر ڕشتەی زوڵفەکە بەردەوامی کردووە و دەیکات، چ کاتێک ڕشتەکە پسا نالی بە مردوو حیسابە.

لە ئاست بەیتی کۆتایی غەزەلەکە لە لاپەڕە 223:
ئەی ڕەفیقان! صوحبەتی «نالی» مەکەن
بۆچ؟ کە من لەوڕا وەکوو بەدناوم ئەز

خۆزی تێکستی دیکەی ئەم بەیتەش لە دەستدا دەبوو: من دیتوومە «گەلێ بەدناوم ئەز» هاتووە. جگە لەم وشەیە هی دیکەشم دیتووە جودا لەم تێکستە بەڵام نایەتەوە بیرم، ئەمما دەزانم «لەوڕا»ی تێدا نەبوە. ئەم «لەوڕا»یە لە نێوان فەقێیاندا، کاتی دەرس وەیا موناقەشە، دەبیسترا نەک بە واتای «لێرەدا» بەڵکوو بە واتای «چونکی». ڕاستییەکەی نیوەبەیتی دووهەم جێی متمانە نییە و ناقۆڵایشە، مۆسیقای شیعری تێدا نییە. «کە من لەوڕا وەکوو» بەهیچ پێوانەیەک لە قەبەڵ نالی، بگرە چ شاعیرێکی دامەزراو، ناکرێت. هەر نەبایە «بۆچ کە لەوڕا من وەکوو بەدناوم ئەز» کمێکی ناقۆڵاییەکەی لادەبرد، هەرچەند هاتنی «من» لەگەڵ «ئەز» بۆ هەڵنانی یەک جوملە لە گەپی منداڵ دەکات کە حەزی چووبێتە «ئەز». «وەکوو بەدناو» هۆی نەسیحەتەکەی بێهێز کردووە چونکە «وەکوو» بۆ تەشبیهـ، دەستووری «قاعدة التشبیە نقصان مایحکی» لە بەدناوییەکەی دادەشکێنێ. ئەم بەیتە بە هیچ جۆرێک و لە هیچ ڕوویێکەوە کەڵکی شیعری پێوە نییە.