لە هەموو نوسخە چاپ و دەسنووسەکانی بەردەستمانا، ئەم قەصیدەیە تەنها لە نوسخەکەی ڕەحمەتی مامۆستا مەلا فەتاحی کاگردەڵیدا هەبو کە (ک) مان بۆ کردووە بە نیشانە و کۆمەڵێکیش هەڵە و ناتەواویی تیا بو. پاشان د. مارف خەزنەداریش، بەشێوەی ئاڵوگۆڕ، نوسخەیەکی داینێ کە وەک ئەڵێ لە ڕووی دەسنووسێکی نووسیوەتەوە لە دوا ساڵەکانی سەدەی نۆزدەهەمدا نووسراوەتەوە. هەرچەند ئەو نوسخەیەی د. خەزنەداریش هەڵەی گەورە و ئاشکرای لە هینەکەی لای خۆمان زۆرتر تیابو، بەڵام بۆ ڕاستکردنەوەی چەند شوێنێک کە لێرەدا بە تیپی (د) ئیشارەتمان بۆ کردووە، کەڵکێکی باشمان لێ وەرگرت.
چ نوسخەکەی (ک) و چ ئەوی د. خەزنەدار هەر ئەوەندەیان تیابو کە ئێمە لێرەدا نووسیومانەتەوە. بەڵام دیارە ناتەواویی هەیە، چونکە هەم بابەتەکە تەواو نەبوە و هەم نازناوی شاعیریش دیار نییە. لە نوسخەکەی (ک) یشدا جێگای پێنج بەیت بە سپییەتی هێڵراوەتەوە. ڕێی تێ ئەچێ بۆیان نەخوێنرابێتەوە، یا نوسخەکەی بەردەستیان پەڕپووت بووبێ، یا بە (ئەدەبی ڕوو هەڵماڵراو) یان دانابێ و نەیاننووسیبێتەوە. هەرچۆن بێ ئەمە شتێکی سەرنجڕاکێشەرە: ئەم پارچە شیعرە تەنها لەم دوو نوسخەیەدا هەیە و لە هەردوکیشیاندا ناتەواوییەکەی ئەوەندەی یەکە.
ئەم پارچەیە لە شیعرە بەرز و پڕ ماناکانی نالییە و دیارە هیی سەرەتای پیریشیەتی و یەکێکیشە لەو پارچە کەمانەی شیعری ئەو و تێکڕای شیعری کلاسیکی کوردی کە یەکێتیی بابەتیان تیایە، هەرچەند بابەتەکە خۆی هەندێ وردە لقی لێ بووەتەوە.
تەشویر: گەلێ مەعنای هەیە وەک شەرمەزار کردن و ئاڵۆزاندن و سەر لێ شێواندن و خۆشی. لێرەدا مەعنای دواییان مەبەستە.
واتە: تەمەنی جوانی کە وەک شەوی بەهار درێژ و خەو تیا خۆش ئەهاتە پێش چاو، خەونێکی خۆش بو دیمان و تەعبیرەکەی لە بەرەبەیانی پایزی پیریدا دەرکەوت تەعبیرەکەی ئەوەبو بنیادەم هەرچەند لە گەنجیدا خۆش ڕابوێرێ، هەرگیز تا سەر نابێ بۆی و ئاخری ئەبێ هەر لووتی پیری داژەنێ و ئەوەندە دەردی پیری ئەچێژێ. خۆشیی ژیانی بە تاوێکی ئێجگار کورت دێتە پێش چاو.
نالیی لەم شیعرەیدا وەرزی جوانیی شوبهاندووە بە بەهار لەوەدا وەک چۆن بەهار خۆشترین وەرزەکانی ژیانە. لە بەهاریشدا شوبهاندوویەتی بە شەو، چونکە شەوی بەهار درێژە و خەوی تیا خۆشە. لە شەویشدا شوبهاندوویەتی بە خەونی بنیادەم بیبینێ. ڕووی شوبهاندنەکەش کورتیی خەو و ناڕاستییەتی. مەبەستی ئەوەیە بڵێ مادەم لەپاش جوانی پیری دێ، هەرچی خۆشیی ژیانە هەمووی پوولێک ناهێنێ.

لە نیوەی یەکەمی ئەم شیعرەدا سێ وشە و وێنەیەک و لە نیوەی دووهەمیشدا سێ وشە و وێنەیەکی تری دژی ئەوانی پێشوو ڕیز کراوە: شەو و فەجر، بەهار و پایز، جوانی و پیری، خەوی پڕ تەشویر و بەیان کردنی تەعبیر. ئەمە سەرەڕای تەناسوبی نێوان زۆر لە وشەکان و جیناسی لاحیقی نێوان (شەو) و (خەو).

واتە: شەو و ڕۆژێکی چەند کورت بوون بەهۆی گاڵتەکردن و ڕابواردنەوە هەستم بە بەسەرچوونیان نەئەکرد و هەردوکیان لەسەر ئاوازەی بەم و زیر، یا کورت و درێژ وەک ئاوازەی بەرز و نزمی بەم و زیر ئەبڕانەوە.

میزاح (ک): میزاج.

واتە: هەمیشە خەفەتێکی زۆری ئەو عومرە درێژە ئەخۆم کە هەمووی وەک شەوێکی بەهاری خەو و بێ ئاگایی و ڕۆژێکی پایزی بێدەسەڵاتی بەسەرچوو. داخی ئەوەم لە دڵایە کە چوون وا کورتیی ئەو شەو و ڕۆژەی ژیان، بووە بە هۆی پەشیمانییەکی دوور و درێژ و زۆر بۆم، لەبەرئەو کەمتەرخەمییەی کردم. مەبەستی لەوەیە بڵێ ئیستا کە پیر بووم و پایزی تەمەنم داهاتووە، داخی ئەو ماوە کورتەی ژیانم لە دڵایە کەوا ئەرکی سەرشانی خۆمم تیا بەجێ نەهێنا و بۆم بوو بە هۆی پەشیمانییەکی لەڕادە بەدەر.

لەنێوان (درێژ) و (شەو و ڕۆژ) و هەردو (شەو و ڕۆژ) دا کە پێشوویان (هەمیشە) و دووهەمیان (شەو و ڕۆژی عومری کورت) ئەگەیەنێ و لەنێوان (قوصوور) و (طوول) دا طیباق هەیە.

واتە: ڕەشیی کاکۆڵی لاوان هیی ئەو هەڵەی بێ ئاگاییەیە لە سەردەمی هەرزەکاریدا ئەیکەن. سپێتیی ناوچاوی پیرانیش هیی وریا بوونەوە و پاشگەز بوونەوەی وەک سوجدەی سەهو بردنیانە.
نالییی لەم بەیتەدا ڕەشیی کاکۆڵی هەرزەکاری بەو قۆناغە پڕ لە ئارەزوو شوبهاندووە کە هەرزەکار پیا تێئەپەڕێ و بێجگە لە ڕابواردن بیر لە هیچ ناکاتەوە، کە ئەمەش ئەگەر بە چاوی ئایین سەیری بکرێ گومڕاییە و گومڕاییش ڕەشیی و تاریکییە. سپێتیی ناوچاوانی پیاوی پیریشی بە وریا بوونەوەی کەسێک شوبهاندووە کە لە نوێژا هەڵەیەکی کردبێ و بەر لە سەلام دانەوە سوجدەی بۆ بەرێ. ڕاچڵەکان و بیرکردنەوەی بنیادەمیشی لە دوا ساڵەکانی ژیانیا شوبهاندووە بە وریا بوونەوەی نوێژکەرێ کە هەڵەیەکی لە نوێژەکەیدا کردبێ و سەلامدانەوەی نوێژکەریشی شوبهاندووە بە مردن و نوێژەکە خۆی بە ژیان.
چەند گونجاو و جوانە نالییی وا ڕەشیی کاکۆڵی لاوانی، لەگەڵ ناوچاوی لەبەر سوجدە بردن سپی بووەوەی پیران بەراورد کردووە، ئەڵێی ئەم ڕەشی و سپێتییەی لە پیر و لاو خواستووە و داویە بە شەوەزەنگ و بەرەبەیان !

لەنێوان (سەواد) و (بەیاض) و (طوڕڕە) و (غوڕڕە) و (ئیشتیباە) و (ئینتیباە) و (سەهو) و (سوجدە) و (جوان) و (پیر) دا طیباق هەیە.

واتە: ئاوات و هیوای من وەک ڕۆژی بەهار زۆر و درێژ و نەبڕاوەن و کردەوەشم، کە ئەبێ هەر لە ڕێگای ئەوانەوە بەتەمای هاتنەدیی ئاواتەکانم بم، وەک ڕۆژگاری پایز کەم و کورتن.

لەنێوان (نەهار) و (بەهار) و (گەلێک) و (کەمێک) ـدا جیناسی لاحیق و لەنێوان (ئەمەل) و (عەمەل) ـدا جیناسی موضاریع و لەنێوان (درێژ) و (کورت) و (طەویل) و (قەصیر) دا طیباق هەیە. لەنێوان دوو بڕگەکەی هەر کام لە دوو نیوە شیعرەکەشدا لەف و نەشری مورەتتەب هەیە. بڕگەی یەکەمی نیوە شیعری دووهەم بۆ بڕگەی یەکەمی نیوە شیعری یەکەم و بڕگەی دووهەمی نیوە شیعری دووهەم بۆ بڕگەی دووهەمی نیوە شیعری یەکەم ئەگەڕێتەوە.

واتە: تۆز و گەردی گوناهی ئەو شەو و ڕۆژەی ژیانمە کاری کردووەتە سەر ڕیشم و بۆزی کردووە و کردوویە بە ماش و برنج و مووی ڕەش و سپیی تیا تێکەڵ بووە وەک تێکەڵیی (بەیانی) و (ئێوارە) واتە شەو و ڕۆژ و لەیەکەوە نزیکیی (شیر) و (قیر) کە بە دیمەن تەنها تیپێکیان لە یەک جیایە و لە ڕاستییشدا یەکێکیان سپی و ئەویان ڕەشە.

واتە: هەرچی موو بەسەرمەوەیە بووە بە (تۆقێنەری سپی) و ترسی مردنم ئەخاتەبەر و ئایەتی (کلُ مَن علیها فانِ، و یبقی وجه رَبَکَ ِ ذی الجلالِ والاکرام) م ئەدا بەگوێدا کە واتە هەرچی بەسەر ڕووی زەوییەوەیە هەمووی ئەفەوتێ و تەنها ڕووی خوای گەورەی تۆ ئەمێنێتەوە. بەڵام ئەم مووە سپییە تۆقێنەرە، ڕووناک و پیرۆزە چونکە هەڕەشەکەی لە خواوە هێناوە کە ڕووناکیی ئەرز و ئاسمانە وەک خۆی ئەفەرموێت (الله ٌ نور السمواتِ والأرضِ).
ئەشگونجێ وشەی (لەسەر) مەعنای (علی) بێ و ئیشارەت بێ بۆ (عَلیها) ی ئایەتەکە. هەروەها ئەشگونجێ نالییی ویستبێتی (هەموو موو) بە (هەمووم و) بخوێنرێتەوە، واتە هەموو گیانم.

واتە: بەهۆی تێپەڕبوونی سەردەمی پیری و کزی و نزیکبوونەوەی دواییەوەیە، مانگی گەش و جوان لە دواڕۆژەکانیا وا دەرئەکەوێ وەک لە حاڵی گیانەڵادا بێ. یا خەتای بەشێوەی سەرەو قنگ تێپەڕبوونی مانگە وا پێچەوانەی (قەمەر)، (ڕەمە‌ق) ـە. بەهۆی سیسبوونی باڵای بنیادەم و چەمانەوەیەتی کە لەبەر پیری سەری ئەکەوێتە بەرپێی، گیای ڕیشی وشک ئەبێ و سپیی ئەبێتەوە، یا لەبەر شکاندنەوەی وشەی (ڕیش) ـە، (شین) ـەکەی ئەکەوێتە سەرەوە و (ڕێ) کەی ئەکەوێتە خوارەوە و ئەبێ بە (شیر).
نالییی ئەم شیعرەی لە ئایەتی (وَ مَنْ تَعمْره، تننکسنه فی الخَلقِ) ئیقتباس کردووە کە واتە: ئەوەی زۆر بیژێنین، پاشان باڵای ئەچەمێنینەوە.

واتە: مانگی یەکشەوە کە لە سەرەتای مانگدا هەڵدێتەوە، وا دێتە پێش چاو شتێکی نوێ بێ. کەچی لە ڕاستیدا پیرەو هەر ئەو مانگەیە کە شەوی پێشوو، بەنیسبەت مانگی ڕابوردووەوە لە چڵەپۆپەی پیریدا بو. بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا عومرێکی زۆر کەمی ڕابواردبو کە سێ ڕۆژە. ئەمە نیشانەیەکی ئاشکرا و بەڵگەیەکی ڕۆشنە بۆ ئەوە کە عومری ئادەمیزاد لە دنیادا زۆر کورتە و ئەو خوایەی لە نەبوون دروستی کردووە، لەو دنیاش دروستی ئەکاتەوە، وەک چۆن مانگی بەسەرچوو هەڵدێنێتەوە.
ئەم شیعرە ئیشارەتە بە ئایەتی (کما بداکم تعودون).

نالییی لەم شیعرەیدا خۆی شوبهاندووە بە کتێبێکی پڕ لە هەڵە کە بە کەس ڕاست نەکرێتەوە، لەوەدا کە ئەمیش ئەوەندە نەخۆشە بە کەس تیمار ناکرێ. ئەڵێ منی و پیر و لێ‌کەوتوو هەموو پارچەیەکی پشتم ئێش ئەکا و کەس ناتوانێ مەعنای مەتنی پیر و لێکەوتوو هەموو پارچەیەکی پشتم ئێش ئەکا و کەس ناتوانێ مەعنای مەتنی شیرازە پچڕاوی بەدەنم لێک بداتەوە. بۆیە خۆشکردن و دەستلێدان و پەیوەندی دروست کردن لەنێوان ئەندامەکانی لەشمدا هیچ بە هیچ ناکات و سوودێکی پێ ناگەیەنێ.
لامان دوور نییە وشەی (تەدبیر) هەڵە بێ و ڕاستەکەی (تەضمیر) بووبێ، کە واتە ئیشارەکردن بۆ بنەوانی (ضەمیر) لە ڕستەدا، کە ئەویش یەکێک بووە لە شێوەکانی خۆش‌کردنی کتێب.
(شەرح) و (مەتن) و (جوزء) و (سەقیم) و (تەصحیح) و (ڕابیط)، وەک لێکمان دانەوە، زاراوەی خوێندنی حوجرەن.

واتە: لەم کتێبی شەرحی هەیئەتی مەتنی بەدەنەدا کە لە شیعری پێشوودا باسی کرا، تەنانەت حەدیثێکیش بە (حدثنی فلان، قال حدثنی فلان) گێڕرابێتەوە بە حەدیثی ضەعیف و مەترووک دائەنرێ، چونکە ئەوەی ئەیگێڕیتەوە لە خۆیەوە قسە ئەکا و لەبەر پیریی و پەککەوتەیی ئاگای لە خۆی نییە و حەدیثەکەی وەک حەدیثی موعەنعەنی تەقریری لەم جۆرەیش بە صەحیح دانانرێ و وەک مەقطووع ئەدرێتە قەڵەم.
ئەمە مەعنای شیعرەکە لە ڕووە زاراوەییەکەیەوە. لەو ڕووکەی تریشیەوە واتە: باسی گەنجایەتی لەم مەسەلەی منەدا گوێی نادرێتێ، چونکە ئەوەی ئەم باسە ئەگێڕێتەوە هەر لە خەڵکی بیستووە و خۆی نەیدیوم و ئاگای لە حاڵم نییە.

عەنعەنی (ک): عەنعەن و.

واتە: مشت و پەنجەیەکی چۆن؟ مشت و پەنجەیەکی ڕەق و تەق و چرچ و وشکی وەک مشتووی شانەی قژ داهێنان کە تەختەیەکی ڕەقی بێگیانە، ئەڵێی هەرگیز ئەوەی لەبارا نەبووە دەستوبردی زۆرانێکی هەڕەمەیی ببێ.
ئەشگونجێ (کوشتوگیر) نەبێ، (کوشتیگیر) بێ، واتە: زۆرانگر، ئیتر زۆرانگرتنەکەی هەرچۆن بێ.
ئەچێ بە دڵا، بەر لەم شیعرە، لای کەمی شیعرێک پەڕیبێ، چونکە گواستنەوەی بابەتەکە لە ڕوویەکیەوە بۆ ڕوویەکی کەی، نەختێ بە گران تەواو ئەبێ.

لەنێوان (مشت) و (مشتی) ـدا و هەروەها لەنێوان (شانە) و (شان) ـدا جیناسی ناقیص هەیە.

واتە: باڵایەکی کەوانیی چەماوەی چۆنی هەیە؟ وەک باڵای کەسێکی پیری لێکەوتووی قاچ شکاو کە هەرگیز بازی سێ بازی نەدابێ و وەک پەڕی تیر تیژ نەفڕیبێ و نەگەیشتبێتە ئەو شوێنەی مەبەستیەتی.

ئەم شیعرە لە نوسخەکەی (ک) دا هەڵەی زۆری تیابو. ئەمەی لێرەدا نووسیومانەتەوە، تێکستی نوسخەکەی (د) ە لەگەڵ ڕاست‌کردنەوەی هەڵەکانیدا.

نالییی لەم شیعرەیدا زاراوەکانی زانستی نەحوی بەکارهێناوە بۆ باس کردنی ئەوە کە توانای (کردن) ـ ی نەماوە، هەرچەند بەدیمەن ئەڵێ: ئەی ئەو کەسەی ئەتەوێ سەر و ژێر و بۆر و زەنەوە بڕیار ئەدرێ شوێنی فڵانە وشە لە ڕستەدا چییە، ژوورەکەی تری مەعنای شیعرەکەی ئەوەیە: ئەی ئەو کەسەی سەر و ژێر ئەکەی بە ئافرەت، باسی ڕووپێ کردن و ڕوو پێ لادانی (هینەکەمم) لێ مەپرسە، کەڵکی ئەوەی پێوە نەماوە. بە هەستان و قنج بوونەوە و ڕاکێشان و تەواوکردنا دەرئەکەوێ کەسێک ئەو سەر و ژێر پێ‌کردنەی لەتوانادا بێ یا نە، خۆ منیش ئەوانەم نییە !

ئەم شیعرەش لە نوسخەکەی (ک) دا ناتەواویی هەبو، بە نوسخەکەی (د) ڕاستمان کردەوە.

کەوابوو ئەم شیعرە بە سێ جۆر مەعنای لێ ئەدرێتەوە. مەعنایەکی (نەحوی) کەواتە: بەشەکانی کتێبی عەوامیلم ئەوەندە پڕن لە هەڵە و پارچە پارچە بوون، کەڵکی هیچیان پێوە نەماوە و بۆ تیا خوێندن ناشێن، وەک (عامیل) ـیان لێ هاتووە لە زانستی (نەحو) دا کە بەرەو (ضەمیر) بڕوا کاری تێ بکا، کە وشیارییەکەی ئەو ضەمیرە واتە حاڵەتی (ئیسمی ظاهیر) ییەکەی مەحو بووەتەوە و دیار نییە، چۆن عەمەلی عامیلەکە بەو ضەمیرەوە دەرناکەوێ، کەڵکی (عەوامیل) ـەکەی منیش وا نادیار بووە.
مەعنای دووهەمیش مەعنایەکی صۆفییانەیە، واتە: دەست و پەلم کە هۆی خواپەرستیمن، وا لەکار کەوتوون و گوناه دەستی بەسەریانا زاڵ بووە، وەک بڵێی توانای کاریان بەرەو ئەوە کەوتووەتە ڕێ کە وریا بوونەوەی دڵ و دەروونم بفەوتێنن و بەیەکجاریی نوقمی چاڵی گوناهم بکەن..
مەعنای سێهەمیش کە لەگەڵ تێکڕای بابەتەکە ئەگونجێ و لەگەڵ شکات لە پیری و لێقەومانا جۆرە، ئەوەتە: ئەندامە ئیشکەرەکانی لەشم وا نەخۆش و پەککەوتوون و پەیوەندیان بەیەکەوە بڕاوە، وەک ئەوەن کە چۆن هۆی (کردن) ـیشم بەرەو ئەوە ئەڕوا (توانای (هوشیار) بوونەوە لە (شارراوە) کەم بستێنێ !

مەعنای ئەم شیعرە و شیعری پاشەوە پێکەوەدێ.
حورووفی (د): ظورووفی. بەم جۆرەش مەعناکە هەر دێت، وەکو لە شیعری دواییدا دەرئەکەوێ، بەڵام نوسخەکەی (ک) گونجاوترە.

نالییی لەم شیعرەدا کەڵکی لە دیمەنی وشەی (عەن) وەرگرتووە کە بە شێوەی نووسینی کوردیی جاران لەگەڵ (عَنّ) یەک ئەگرێتەوە و مەعنای (نەیهێشت) ئەگەیەنێ. جا ئەگەر بە شێوە ڕووکەشییەکەیان مەعنای ئەم دوو شیعرە لێ بدەینەوە،
ئەوە واتە: حەرفەکانی جەڕ ئاوی ئیش کردنیان پێ نەماوە، هەموو لەکار خراون و عامیلێکی تەقدیری کار لە پاشەوەیاندا ئەکا، تەنها (عەن) نەبێ کە لە کار ناکەوێ. بەڵام ئەم مەعنایە نە پڕ بە پێستی هەردوو شیعرەکەیە و نە شتێکی وایش ئەگەیەنێ. مەبەستی ڕاستەقینەی نالییی ئەوەیە بڵێ: گونەکانم کە وەک دەسکی ئەم‌لاولای (گۆزە) کەم وان، ئاوی کارکردنیان تیا نەماوە و بە قەزا و قەدەری خوا لەکار کەوتوون و بەملاو بەولای گۆزەکەدا شۆڕ بوونەتەوە، تەنها ڕێگرێک ماوە کار بکا، ئەویش کارەکەی بۆ ئەوەیە نەهێڵێ (دەمی) شیلەی (هەنجیر)، (ژاری مار) ەکەی بچێژێ. دەنکی هەنجیر دەمێکی بچکۆلەی هەیە شیلەکەی لێوە دێتە دەرەوە. شوبهاندنەکە لەویادایە.
ئەشگونجێ مەعناکەی وا لێ بدەینەوە:... ئەویش کارەکەی بۆ ئەوەیە نەهێڵێ (دەمی مار) ی ئارەزووم، وەک مێش هەنگ، بچێ بەسەر (هەنجیر) ەوە بنیشێتەوە، شیلەکەی بچێژێ. بەم پێیە ئەبێ وشەی (ژار) بە (زار) بخوێنرێتەوە و ڕستەکەش دوو شوبهاندنی تیا ئەبێ، لەلایەکەوە شوبهاندنی (ئارەزوو) بە مێش هەنگ لەوڕووەوە وەک چۆن مێش هەنگ بەسەر گوڵەوە ئەنیشێتەوە شیلەکەی ئەمژێ، ئەمیش بەسەر (هەنجیر) ەوە ئەنیش ێتەوە بۆ هەمان مەبەست. لە لایەکی‌کەشەوە شوبهاندنی بە (مار) لە دوو سەرەوە، یەکەم ئەوە کە ئالەتی ئەو ئارەزووە بەدیمەن لە مار ئەچێ. دووهەمیش لەوەوە کە (نەفس و ئارەزوو) لە ئەدەبییاتی ئایینیدا بە مار شوبهێنراوە. دیارە لەم شوبهاندنەدا نابێ ئەو تەناسوبەیش پشتگوێ بخرێ کە لەنێوان (زەنبوور) و (عوسەیلە) دا هەیە کە بە عەرەبی بچووک کراوەی (عەسەل) ـە.
وشەی (عوسەیلە) لەم شیعرەدا ئیشارەتە بەوەی لە حەدیثێکی پێغەمبەردا لەبارەی حەڵاڵبوونەوەی ژنی سێ تەڵاقە دراوەوە بۆ مێردەکەی، ئەفەرموێ «.... حَتیَ تَذوقی عسَیَّلَتَهُ » واتە: تا تامی شیلەکەی نەکەی.

مەعنا (نەحوی) یەکەی ئەوەیە: دەرچوونی حەرفی جەڕی (بێ) لە گەیاندنی مەعنای لکانی شتێکەوە بە شتێک و دەرچوونی حەرفی جەڕی (عەلا) لە گەیاندنی مەعنای سەرکەوتنی شتێکەوە بەسەر شتێکدا، بەنیسبەت ئەم دوو حەرفەوە لە حوکمی نزیک بوونەوەدایە لە حەرفی جەڕی (عەن) و وەرگرتنی مەعنای ئەو کە لادانی شتێکە لە شتێک.
مەعناکەی تریشی ئەوەیە پیربوونی بنیادەم بەڕادەیەک کە (با) لەدوایەوە دەرچێ، یا هێزی (کردن) لە (پیا نووسان) یا نەمێنێ و دەرچوونی هینەکەی (کە بەرز ئەبوەوە)- لە حاڵەتی (بەرز بوونەوە) و چوونە بەر کەوشکەنی قۆناغی شلەپەتەیی، ئەمانەن (تیر) ی ئەو بنیادەمە لە (تیردان) ـەکەی جوێ ئەکەنەوە.

وشەی (عەتبەیی) ـمان لەسەر نوسخەکەی (د) بۆ ڕاست کرایەوە. لە نوسخەکەی (ک) دا بە هەڵە نووسرابو.

مەعنا نەحوییەکەی واتە: ئەلف لامی تەعریفەکەم لەو جۆرە ئەلف لامانە نییە کە نەکیرە ئەکەن بە مەعریفە و عەلەمیشم وەک وشەی (غَیر) وایە چۆن ئەو بە ئیضافە نابێ بەمەعریفە و هەمیشە هاوسەری نەکیرەیەتییە، ئەمیش هەرگیز نابێ بە مەعریفە.
مەعناکەی تریشی ئەوەیە (هینە) وەک ئەلفەکەم ئەوەندە بێکارە و پەککەوتەیە کەس (نایناسێ) و ناتوانم بە کەسی (بناسێنم)! (هینەکەم) کە جاران وەک (ئاڵایی) قنج بوو، وەک شتی کەی لێ هاتووە و (کیر) یش بووە بە هاوسەری (تەن) واتە لەش و لێی جیا نابێتەوە بڕوا بۆ (جێیەک)!
ئەشگونجێ (ئەلیف) بە (ئەلیف) بخوێنرێتەوە واتە ئولفەت پێوە گیراو و (غەیر) یش بە (کەسێکی تر) مەعنای لێ بدرێتەوە. بەم پێیە مەعنای شیعرەکە وای لێ دێتەوە: لەبەر پیری و نەخۆشی وام لێهاتووە ناسراو و ئولفەت پێوە گیراوم لا بووە بە نەناسراو و بێگانە و (ناو) ی ناسراوم لابووە بە (یەکێکی تر) کە هەمیشە لە بەرچاوما نەناسراو بێ.
نالییی لەم شیعرەیدا، بە عادەتەکەی خۆی لە یاری کردندا بە وشە، ئەوەشی مەبەست بووە کە (نەکیرە و بێگانە) بە (نە کیرە و بێ گانە) ش بخوێنرێتەوە. شتی کەش هەیە ڕێی تێ ئەچێ بە خەیاڵیا هاتبێ، بەڵام بۆ باس کردنی ناشێ...