لاپەڕەی 166
دەن: کۆپەی شەراب کە ئەیخەنە ژێر چاڵ بۆ ئەوەی شەرابەکە کۆن ببێ و شەرابێکی چاکی لێ دەرچێ .
فورات: سازگار و ساف و بێگەرد . ڕووبارێکە لە عێراقا ناوبانگی ئاوەکەی بە خۆشی دەرچووە .
پەششە: مێشوولە .
عەنقا: باڵدارێکی خەیاڵییە .
خوم: کووپەی گەورەی مەی و سرکە و شتی وا . خاسەڕەنگ کە جلی پێ شین ئەکەن .
نیل: شین . ڕووبارێکە لە میسر .
باخە: کیسەڵ . لە هەموو نوسخەکانی بەردەستمانا نووسراوە (باغە) بەڵام هەڵەیە .
تیمساح: نەهەنگ ، گیانلەبەرێکی ئاوییە لەشێکی گەورە و کلکێکی درێژ و دەس و قاچێکی کورتی هەیە و قەپاغێکی ئەستووری هەیە وەک قەپاغی کیسەڵ .
شرۆڤەی مامۆستایانی مودەڕیس
دەستنووس
بە (عم): لەو. فوراتە (عم) و (گم): قەڕابە. لەو (چن) و (عم) و (کم) و (گم) و (ک): بەو.
شرۆڤەی مامۆستا مەسعوود
بەیتی سەرەتای لاپەڕە 166:
بەو دەننی فوراتە کە دەکا پەششە بە عەنقا،
نەک لەو خومی نیلە کە دەکا باخە بە تیمساح،
شەرحەکە تیمساحی بە نەهەنگ داناوە و دەس و قاچیشی داوەتێ و قەپاغی وەک قەپاغی کیسەڵیشی بۆ ساز داوە: «حوت» نەهەنگە، دەست و قاچ و قەپاغی نییە... تیمساح جانەوەرێکە لە قیسمی خاکی و ئاوییە، لە نیلی میسر زۆرە، لە فورات نییە... «بەو» لە سەرەتای بەیتدا دەبێ «لەو» بێ وەک کە «لەو خومی نیلە...». «خوم» نەختێک لە واتای کەم دەکاتەوە: نالی «خم»ی نووسیوە کە بۆ «خوم» و بۆ «خم» یش دەڕوات. «خوم» کووپەیە. «خم» ڕەنگی نیلییە جلکی پێ ڕەنگ دەکەن. کتێبەکە هەر شەرحی وشەکانی داوە واتاکەی بۆ خوێنەر بەجێ هێشتووە.
لە پێشەوە دەبێ بڵێین ئەفسانەی دینی کۆن هەبوو دەیگوت پێنج زێ هەن لە بەهەشتەوە هەڵدەقوڵن بۆ زەمین دێن، نیل و فورات لەو پێنجانە دەژمێررێن. ئاوی سازگاریش هەر فوراتە. نالی کە لە «دەننی فورات» داوا دەکات، لایەنی واتای وشەکەی داوەتە پاڵ ناوی زێیەکە و ڕایشکاندووە بەسەر «نیل» دا کە واتاکەی خمە. ئاوی «فورات»ی سازگار بەبەریەوە هەیە مێشوولە بکا بە مەلی عەنقای هەرەهەرە زلی باڵندان، هەرچی نیلە (واتە: خم) کە مەشوورە بە تیمساح لەوانەیە کیسەڵ بکا بە دڕندەی وەک تیمساح، نالی فوراتی هێشتەوە بە بەهەشت و نیلیشی کردە خم.
ڕەنگە وردەموناسەبەی ئەدیبانەی دیکە هەبێ سەر بە نیل و فورات کە من نایزانم باشتر لایەنی تاو و تەئسیری نیل و فورات بە چاک و بەدییەوە ڕوون بکاتەوە.