بەیتی سەرەتای لاپەڕە 112:
تاموعەییەن بێ کە زۆرن دەس گری یو دەس کوژی
فەرقی سەر، پەنجەی بەخوێناوی حەنا ڕەنگین دەکا

شەرحەکە ڕاستە قسەکانی بە واتا ئاشکراکانی بەیتەکە لێک داوەتەوە بێ ئەوەی تێمان بگەیەنێ چۆناوچۆنی خەنە لە سەر و دەست گرتن بەڵگەی زۆربوونی دەسگر و دەسکوژە: ئافرەت نەبوو لە وڵاتی کورد بەر لە سەد ساڵ خەنە لە سەر و دەست نەگرێ بێ ئەوەی چ دەلالەتێکی لێ وەربگیرێ. بێگومان، هێمای بەیتەکە بۆ شتێک چووە کە خەنە تێیدا ببێتە بەڵگە، بەداخەوە من بۆ ئەو شتە ناچم... لێم دیار نییە!!
شەرحەکە کە هاتووە «فەرقی سەرپەنجەی» کردۆتە دوو وشە «فەرقی سەر» و «پەنجە» بۆ زێدە سەپاندنی زۆربوونی دەسگر و دەسکوژ چ سوودێکی بە بەیتەکە و وێنە شیعرییەکەی نەگەیاندووە چونکە ئەوەی بە خەنە سوور هەڵدەگەڕێ «سەرپەنجەکان»ـە، مووی سەری پێ سوور هەڵناگەڕێ: مووەکان ڕەشن، ڕەشتر دەبن بە خەنە و وەسمە. «فەرقی سەرپەنجە» مەبەس لێی نیهایەتی پەنجەکانە، کە بە زۆری، ژنان نینۆک و گرێی پەنجەی نینۆکەکانیان لە خەنە دەگرت... تەوقی سەر، کە شەرحەکە بە فەرقی سەری داناوە، چ پێوەندییەکی بە دەسکوژ و دەسگرەوە نییە، کە هەر دوویان کاری دەست و پەنجەن.
من عوزری شەرحدەران تێ دەخوێنمەوە کە هاتوون شەرحی هەموو دیوانەکەیان بە ملەوە گرتووە، بە لای تەبیاتی مرۆوەش، کاری سەرلەبەر نابێ کەلێنی تێ بکەوێ. بەڵام باشتر ئەوەیە کە مەعنایەکی زۆرەملێی پێویست بوو ئیشارەتێکی بۆ بکرێت... ئەوەندەی من بەبیرمدا بێت لە تەوەجیهی ئەم بەیتە تەنها هەر دەلالەتی سوورایی نینۆکەکانە و مەهارەتی وشە و مەعنائارایی نالییە ڕەنگەکە دەکا بە «خوێناوی حەنا». بەڵام پترم تەما بە نالییە لەو هێندەی گوتم.

بەیتی دووهەمی لاپەڕە 112:
بێ قسەی غونجەی دەمت کاتی تەبەسسوم ڕوو بە ڕوو
هەتکی شوعلەی بەرق و نەظمی دائیرەی پەروین دەکا

شەرحەکە لە بەشێکدا هەر ئەوەی گوتووە کە ڕستەی دوو نیوەبەیتەکە پێمان دەڵێ. کاکڵی شەرحەکە ئەمەیە: خونچەی دەمت بێ ئەوە هیچ بڵێ، تەنها بە بەرەوڕوو وەستان، لە کاتی زەردەخەنەدا، بە خڕیی خۆی و بە دەرخستنی ڕیزی ددانە سپییەکانت... هتد.
دوو تێبینیم هەیە لە ئاست ئەم شەرحەدا: یەکیان ئەوەیە کە هەتکی شوعلەی بەرق و نەظمی دائیرەی پەروین ڕیزی ددانەکان دەیکەن چونکە «دائیرەی پەروین» خزمی قەوسی ددانەکانە و شوعلەی بەرقیش هەر تریسکەی ئەو ددانانە دەیکەن بە مەهتووک.
تێبینی دووهەم ئەوەیە کە دەڵێ: «بێ قسەی غونچەی دەمت...» مەبەسی ئەوەیە بڵێ دەمی یار هەر بە غونچە مایەوە، ئەگەر بە قسە هاتبایە دەبووە شکۆفە کە ناچار دەبوو دەم بکاتەوە. جگە لەوەی کە هەتکی بەرق و پەروین پێویستی نەبوو بە قسە و بەڵگە تەنها زەردەخەنەیەک بەس بوو بۆی.
شەرحەکە بۆ ئەوەش چووە کە دەشێ «ڕوو بە ڕوو» بخوێندرێتەوە «ڕوو و برۆ» بەڵام ڕێزمان مانیعە لەم بۆچوونە چونکە برۆ و ڕوو لە کوردیدا جەمعن داوا دەکەن کۆتایی بەیتەکە ڕاناوی جەمعیان بۆ بەکاربێت نەک «پەروین دەکا» کە بۆ تاکە. لەگەڵ ئەمەشدا بۆچوونەکە وەک سێبەری بەیتەکە مەقبوولە بە ئارایشت.

بەیتی یەکەمی لاپەڕە 113:
تیری موژگانت لە سینەمەدا دەچێ بۆ پیری دڵ
هێندە کە چ ئایینە قەصدی خانەدانی دین دەکا

شەرحەکە ئەو «پیری دڵ»ـەی بە ڕای خۆی و بۆ مەبەستی واتادروستی لە «پەڕی دڵ»ـەوە گۆڕیوە. «پەڕ» یش «پەڕڕی دڵ» دەخوێندرێتەوە لەبەر کێشی بەحرەکەی.
لە پێشەوە دەڵێم «هێندە کەچ ئایینە» جگە لە واتا ئەصلییەکەی وەصفی موژگانەکانیش دەکات کە زۆر کەوانەیین. «هێندە کەچ...» دەشێ بۆ یار بچێتەوە و بۆ تیری موژگانیش... لەلایەن واتاوە «پەڕڕی دڵ» ئەو مەعنایە دەگرێتەوە کە شەرحەکە مەبەسیەتی لە «پیری دڵ»ی بخوازێتەوە چونکە لە قورئاندا و لە مەعقووڵاتی ئیسلامدا «دڵ» مەخزەنی ئەسرارە و جێی کوفر و ئیمانە... کە دەڵێ «لە سینەمدا دەچێ بۆ پەڕڕی دڵ» وێڕای «قەصدی خانەدانی دین» وەهاش ڕادەگەیەنێ کە تیرەکە بە تەووژمە لە سینەدا ناوەستێ تا دەگاتە دڵ.

* گومانم هەیە کە پیری دڵ بێ، بەڵام دیسان لە (پەڕی) یا (لوپەڕی) باشترە. وشەی (دین) لێرەشدا مانای بینین دەدا.

بەیتی دووهەمی لاپەڕە 113:
گوڵ بەدەم بادی صەباوە پێکەنی یەعنی وەرە
تۆ لە وەصڵم بۆ بەرە، ئەو بۆیە بولبول شین دەکا

میصرەعی یەکەم بەشی «گوڵ بەدەم بادی صەباوە پێکەنی» لە بەیتی یەکەمی لاپەڕە 129دا هاتووە، لە جێی «یەعنی وەرە» «بولبول فڕی» بۆتە کۆتاییەکەی. پێشتریش نموونەی ئەوتۆییمان دیت.
شەرحەکە بە بیروڕای عەلی موقبیل ڕازی نییە، بابڵێین لێی بێدەنگە، کە گوتوەتی «ئەو بۆیە» لەبەر کێشی شیعر سووک کراوە بە ئەصل دەبێ «ئەوە بۆیە...» بووبێت. ئنجا شەرحەکە دەڵێ: ((ڕەنگە «ئەو بۆیە» نەبێ و «ئەو بە ویە» بێ، واتە: گوڵ لەگەڵ بای سبەیناندا ئەم قسەیە دەکا و بولبول لەولاوە بۆ خۆی لەداخا دەس دەکا بە گریان...)) (سەیری شەرحی دیوانەکە بکە).
ڕاستییەکەی هیچ کامێک لەم تەئویلانە بە دڵەوە نانووسێن و لە نالیش ناوەشێتەوە ئەگەر نەڵێم لە بنەڕەتدا ئەمە زمانی شیعر نییە، خۆ منیش چ تووشەیەکی ئەوتۆ لەم بەیتە وەرناگرم خۆم لێی ڕازی بم: زڕە واتایەک بە دنەدانی «ئەو بۆیە بولبول شین دەکا» و یەقینی هەبوونی واتا لە بەیتەکەدا لێم ئاسان دێ دەری بڕم. ئیشکالەکە لە «ئەو بۆیە...» دایە کە جێگەی «مبتدأ»ی لە ڕستەدا گرتووە و دەبێ خەبەری هەبێ: ئنجا ئەگەر خەبەرەکەی بکەینە «بولبول شین دەکا» واتای بەیتەکە وەهای لێ دێ: گوڵ بە بای صەبا دەڵێ: تۆ لە وەصڵم، لە گەییشتنت بە من بۆن وەرگرە یان نەقل بکە ((چونکە «بۆبەرە» هەردوو واتا دەگەیەنێ)) ئەو بۆنە بولبول شین دەکا، ڕەنگی شینی لێ دەکا بە زینەت.
ئەگەر لە سەردەمی نالی وشەی «بۆیاغ» کە تورکییە بە واتای «ڕەنگ» وەکوو ئێستا «بۆیە»ی پێ گوترابێ، لە ڕێی «استخدام»ـەوە جێگەیەک بۆ خۆی دەگرێتەوە لە نێوان «بۆن و شین»دا.

لە بەیتی سەرەتای لاپەڕە 114:
چاوی من بەحری موحیطی تۆیە بۆ دەفعی گەزەند
لێت موعەییەن بێ کە «نالی» گوڵ بە دڵ پەرژین دەکا
شەرحەکە کە دەڵێ: تۆ لە ناو چاوی مندای... ڕێ نامێنێ چاوەکە ببێتە «بەحری موحیط» دەریای دەوراندەوری یار. دەبوو شەرحەکە بڵێ چاوم وەکوو بەحر دەوری گرتووی، نەک تێیدایت. لە وشەی «لێت موعەییەن» بێ ئیشارەت هەیە بۆ چاو کە «موعەییەن» خۆی لە «عەین»ـەوە وەرگیراوە.