بەیتی سێهەم:
خەرقەپۆشێ کەی دەپۆشێ جەوهەری ذاتی ئەمن؟
بێتە نێو، جیلوەی، بە زوشتی خۆی بە عوریانی دەکا

بەلامەوە «خەرقەپۆشی» نەک «خەرقەپۆشێ» کە لە شەرحەکەدا بە صوفی لێک دراوەتەوە. ئەگەر لە ئاست «جەوهەری ذاتی ئەمن» نەعەوقێین و ذاتێکی چۆناوچۆنی بێ پێی ڕازی بین، من وەهای بۆ دەچم: خەرقە لەبەرکردن چۆن جەوهەری ذات... دەشارێتەوە؟ ئەو ذاتە... هەر هاتە ناو جیلوەی بڕشتی خەرقەکەوە ڕووت و قووت خۆ دەنوێنێ.
من «بڕشت» پەسەند دەکەم: «بە زوشتی» گەلێک بێئۆقرەیە لە نێو بەیتەکەدا و زۆر پینەوپەڕۆی گەرەکە هەتا دەخونجێتە مەعنایەکەوە کە موفرەداتی بەیتەکە، بێ هەناسەسواری، بەخۆیەوە دەگرن. ئەم «بە زوشتی»ـیە وەک مێوانی بێ کارتە هاتۆتە سەر سفرە. لەگەڵ ئەمەشدا دەبێ هەزار ڕەحمەت بۆ گۆڕی فاتیح، کە ئەم هەموو ئەرکەی هەڵگرتووە و چی کردووە و چی کردووە... ئنجا لەبەرەو کۆتایی شەرحەکەدا ئەویش «بڕشت»ی هەڵبژاردووە، هێندە هەیە ئیعتیرازی لە «ذاتی ئەمن» نەبوە.

* موحتەشەمیش شاعیرێکی فارسە و ئیشارەتی بۆ ئەویش تێدا.

لە بەیتی سەرەتای لاپەڕە 103 کە سەرەتای ئەمەیە: «شاهیدی فکرم کە بێتە جیلوەگاهی دولبەری» وشەی «دولبەر» لە دووانی ڕەمەکییەوە ڕۆییوە بۆ دووانی ئەدەبی: ڕاستییەکەی «دلبەر»ە، کورتە واوەکە مەعنای پێ ناهێڵێ. سەیرێکی لاپەڕە 427 بکەیت لە نیوەی دووهەمی بەیتی دووهەمدا هاتووە: «ئەو شاهی دڵبەرە، نە شەهەنشاهی دڵدەرە» لە میاندا چوکڵە خراوەتە سەر «دل» تا بە قەڵەوی بخوێندرێتەوە و لەگەڵ «دولبەر» یەک نەگرنەوە. بەڵام ئەمە کارێکی بێسوود و بێجێیە چونکە دلبەر هەر دلبەرە، بە چوکڵە و بێ چوکڵە. فارس بە «دل»ـی دەخوێنێتەوە، کوردیش بە «دڵ»، ئەوەی لامی قەڵەویش دەرنابڕی دەیکاتە «در».
ئەگەر «دولبەر» مەعنایەکی دیکەی هەبێ کە من نەمبیستووە، بمبەخشن.

لە بەیتی دووهەمی هەمان لاپەڕەدا:
نووکی خامەی من کە بێتە مەعنائارایی کەمال

«مەعنائارایی» بەیتەکە لەنگ دەکات، دەبێ «مەعنی ئارایی» بێت. ئودەبا، مەبەست شوعەرایە، لە شوێنی ئەوتۆییدا ئەو «ی» مەنقوصە بە «ی» دەهێڵنەوە. لە نموونەدا دەڵێم «تقوی» بە تەقوا دەخوێندرێتەوە کەچی کەلیم - شاعیری زێدە مەشووری فارس «بنیادی تقوی را»ی گوتووە نەک «تقوا را» چونکە قافیەکە هەڵی ناگرێت و ڕێش دراوە بەو جۆرە ڕەفتارە. کوردەکە فێرە بە «تجلی - تەجەللی» لە شیعر و لە قسەشدا دەکاتە «تەجەللا». نالی خۆی وەهای کردووە لە لاپەڕە 459، بەیتی یەکەم، «بنازم بەم تەجەللایە» هاتووە.
بەیتەکە ئەو مەعنایەی هەیە کە شەرحەکە بۆ چووە، کۆڵەکەی لێکدانەوەش «مانی»ی نیگارکێشە، بەڵام ڕەنگە واتای تریشی لێ وەربگیرێ و لە ڕوویەکەوە دەشبێتە ناچاری:
دەزانین موبالەغە لای شوعەرای ڕۆژهەڵات نەک هەر ڕەوایە و بەس بگرە لە سوننەتی ڕەواییش ژوورتر تێهەڵدەکشێ. لەم بەیتەدا، بەتایبەتی، نالی دەستی بردووە بۆ ئەوپەڕی هونەری موبالەغەی پەسەند و مەقبوول لای ئەدیبان: «لە مەعنی ئارایی کەمال» دا، نالی ئەم «کمال - کەمال»ـەی بە نیازی تێپەڕین لە مەهارەتی نەقشی مانی هێناوە. «صورەتی مانی» هەروەک مانیی نیگارکێش دەگرێتەوە دەشکرێ ببێتە «مان» و ضەمیری کەسی سێهەم، کە لێرەدا مضاف و مضاف الیە دەردەچن. بەو پێیە نالی دەڵێ: نووکی خامەی من کە بێتە مەعنی ئارایی تەواو و بێ کەموکورتی، هەموو خەتەکانی، خەت بە خەت، ئیظهاری مان و نەفەوتانی نەقشی وێنەی ئەو مەعنی ئاراییە تەواوە دەکات... مەعلوومە مەعنای شتی نووسراو خەت بە خەت تەواو دەردەچێت... خەت لە دوا خەت واتا دەڕسکێ نەک بە یەکجاری کە مومکین نییە مەعنای بەیتێک یان غەزەلێک سەرلەبەر بە یەک وشە تەواو بێت.
سێبەرێکی کزی واتایەکی دیکەش لەوەدا دێتە بەر زەین کە «مانی» بۆ «مەعنی» ببرێتەوە و عەینەکەی سووابێت وەک کە لە «مانا» دا «مەعنا» مەبەسە و عەین سوواوە. بەمەدا «مەعنی»ـی بەیتەکە و مەعنی ئارایی نووکی قەڵەم دەبێتە صورەتێکی نەقشی ئاشکرا...