واتە: زەردەخەنەی وەک ڕۆژ جوانی یار، دەمی دەرئەخا کە وەک قوتووی بچووکی عەتار وایە و لەناو قوتووەکەشدا ددانەکانی دەرئەخا کە ئەوەندە وردن ئەڵێی جەوهەری فەردن. ئەمەش شتێکی سەیر نییە، چونکە شتی ئەوەندەی ذەڕڕە ورد، هەر لەبەر تیشکی خۆردا دەرئەکەوێ..

لە هێنانی نیوەی دووهەمی ئەم بەیتە بەدوای نیوەی یەکەمیدا، حوسنی تەعلیل هەیە. نالییی لەم بەیتەدا دەمی یاری شوبهاندووە بە قوتووی بچووکی بۆن خۆشی و جەوهەری خواستووە بۆ ددانەکانی و پڕتەویشی خواستووە بۆ زەردەخەنە. لە کۆکردنەوەی (حوققە) و (جەوهەر) یشدا تەناسوب هەیە.

واتە: من دەردەداری چاوی مەستی یارم، لەبەرئەوە دەرمانم بە پارەیەکی کەمیش ناوێ.. مادەم سەودا و مامەلەشم لەگەڵ زوڵفی بۆنخۆشی یارە، عەنبەر بە پوولێ ناکڕم.

لە هەردوو نیوە شیعرەکەدا حوسنی تەعلیل و لە کۆکردنەوەی (پوول) و (پارە) و (دەرمان) و (عیللەت) و (ناکڕم) و (سەودا) دا تەناسوب هەیە.

واتە: بەدکاری جووتەهاوێژ کەی بۆ ئەوە ئەشێ ببێ بە نێچیری تۆ؟ ئەو هەمیشە هەر لەگەڵ ئالیک و لەوەڕدا سەر و سەودایەتی.

ڕەقیبی جوفتەلی (کم) و (گم): ڕەقیبت خوفتە بێ. (ت): ڕەقیبی خوفتە بێ. نەخچیرت (کم) و (گم): نێچیرت.

واتە: چەکی زوڵفی لوولی یار کاریگەر و ترسێنەوە، چ ئەگەر لەبەر ڕەشی و تاریکی بێ و چ ئەگەر لەبەر پێچ و لوولی بێ. برۆی وەک کەوان و ئیشارەتی چاوی وەک تیریشی هەر کاریگەرن چ لەبەر باریکی بێ و چ لەبەر تیژی بێ.
لە کۆکردنەوەی (پەرچەم) و (پڕ خەم) و (تار) و (مار) و (هەودا) و (مەودا) دا جیناسی لاحیق هەیە.

واتە: پەلەوەری دڵم کە گرفتاری داوی زوڵفی یاری بێ گفت و پەیمانە و ئازاری پێوە ئەچێژێ، لەناو داوی زوڵفەکانیەوە و بە دەم ئەو ئازار و سزایەوە، سەیری ڕوومەت و ڕۆژی ئەو ئەکا و بەو هیوایە بێ‌سوود بۆ خۆی ئەناڵێنێ، وەک ئەو بولبولەی لە تاریکیی شەودا بەیانییە درۆزنە بە کەناری ئاسمانەوە بەدی ئەکا و دەست ئەکا بە خوێندن، بە تەمای ئەوەیە شەبەق بدا و ڕۆژ ببێتەوە کەچی لە شەوی تار بەولاوە هیچی دەسگیر نابێ.

لە نێوان (ئەشکەنجە) و (شکەنج) دا جیناسی ناتەواو هەیە، جگە لەو تەناسوبەش کە لە یەکخستنی (مورغ) و (دڵ) و (ناڵین) و (بولبول) دا هەیە. لە یەکخستنی (صوبح) و (شەو) یشدا طیباق هەیە. (صوبحی کاذیب) یش ئیشارەتە بۆ زاراوێکی ئایینی کە دوو فەجری تیا بەکار ئەهێنرێ (فەجری کاذیب) و (فەجری صادیق) و یەکەمیان هێشتا هەر شەوە و دووهەمیان کاتی نوێژی بەیانی دادێ.

واتە: گیانە، باش نییە بە تیرێ دوو نیشانە بپێکی. ئەوە پەشیمانی و ماڵ وێرانیی لەدوایە. نابینی کە شیرین بە تاقە تیرێک دڵی خوسرەویش و فەرهادیشی پێکا، کەچی لە ئەنجاما هیچ کامیانی دەست نەکەوت و تەنانەت خۆیشی بە فەتەرات چوو. لەوانەیە مەبەستی نالییی لە دوو نیشانەکە دین و دنیا بێ، واتە: بە تیری چاوت دینیش و دنیاشت لە دەست دام.

واتە: نالییی بە ڕادەیەک بە تەماشاکردنی چاوە مەستەکانت گرفتار بووە و کەوتووەتە دەریای خەیاڵەوە، نازانێ ئاخۆ بێدار و بەخەبەرە کە ئەتبینێ، یاخود خەو ئەبینێ و کاسی سەرخۆشییە؟ !