واتە: سۆزی دڵ و دەروونم بۆ دیتنی دار و بەردی شارەزوور، یاخود بۆ دیتنی ماڵی شارەزوور و بەری ئاوایی له دێهاتی شارەزوور، وەک سۆزی فرمێسکی گەرم وایە - که فرمێسکی چاوەکانمه - بۆ ئاوی سارد یا بۆ کانیاوی لای سەرووی ئاوایی تا لێی بخۆمەوە و بیدەم به چاوما گریانم بنیشێتنێتەوە و کەف و کوڵی دەروونم دامرکێنێ. زیاتر وایه دێهاتی کوردستان له پێینی کانیاوەوە دروست ئەکرێن بۆ ئەوەی پیسایی ناو ئاوایی نەچێتە سەر کانیاوەکه و، به پێچەوانه‌وە کانیاو، ئەگەر ئاوەکه‌ی زۆر بێ، پیسایی ئاوایی ڕاماڵێ.
نالیی لەم پارچە شیعرە نایابەیدا، که چ لەبارەی دەوڵه‌مەندیی سۆز و چ لەبارەی تەکنیکی هونەرییەوە، پێشەنگە و بەر لەو چەشنی لە کوردیدا نەبینراوە، کۆمەڵێ وشەی کوردیی و عەرەبیی و کوردیی - عەربیی بەکارهێناوە و تێکڕا به شێوەی عەرەبیی دایڕشتوون و پێڕەوەی دەستووری زمانی عەرەبیی و سەر بۆر و و ژیری دوا پیتی وشەی له زمانی عەرەبیدا به سەردا بڕیون.
هونەرەکه‌ی نالییی لەم پارچە شیعرەیدا، لەوەدایە که ئەو وشە کوردییانه‌ی بەکاری هێناون، بخرێنە قاڵبی عەرەبییەوە. نووسینەوەی ئەم پارچە شیعرە بە شێوەی دەستووری کوردیی، ئەو خاسیەتەی لەناو ئەبرد، سەرەڕای ئەوە که بوونی سەر و بۆر و ژێری تەواویش له چاپخانه‌ی کۆڕدا مەترسیی ئەوەی نەئەهێشت که هەندێ کەس نەتوانن له حاڵی نەبوونی سەر و ژێر و بۆردا شیعرەکه بێ هەڵه‌ بخوێننەوە. زیاد لەوەش پارچە شیعرەکه وشەی وای تیایە نالییی ویستوویەتی به عەرەبییش و به کوردییش مەعنا ببەخشن و ئەگەر ئەو وشانه‌مان به کوردیی بنووسییایەتەوە، مەعنا عەرەبییەکانمان لەکیس ئەچوو، بۆیە وامان به باش زانیی له نووسینەوەی ئەم پارچە شیعرەدا شوێنپێی دەستووری نووسینی عەرەبیی هەڵگرین.

لەنێوان (دار) و (برد) و (آو) دا تەناسوب و لەنێوان (گرم) و (سرد) دا طیباق هەیە. له (دار) و (بردە) و (سردە) یشدا طیباق هەیە. له (دار) و (بردە) و (سردە) یشدا لەطافەت هەیە.

کَفْرْمِیسکٍ: نوسخەکانی بەردەستمان هیچیان (تەنوین) یان نەخستبوە سەر دوا تیپی ئەم وشەیە، ئێمه‌ خۆمان داماننا چونکه هەم له ڕووی ڕێزمانەوە و هەم له ڕووی سەنگی بەیتەکەوە پێویست بوو. (چر) و (چن) و (عب) و (خا) و (خب) کفرمیسکِ. (عم) و و (گم): کفرمیسکی. (کم) و (من) و (ت) و (ک): کفرمیسک. (اح): که فرمیسک. گَرْمِ: (چن) و (گم): گرمی، (عم) و (ت) و (ک): گرم.

واتە: وەردی دەشتی شارەزوور ئەبینیی مایەی ڕۆزییە، جووتەگایه ئیشی تیا ئەکا، جووتیارە له گاکانی ئەخوڕێ.. ئای چۆن ڕۆزییەکەم هەبوو له جوتەگای دەشتی شارەزوور و له تاقە جووتیاریەوە که له گاکان ئەخوڕیی !
لەوانەیە لەم بەیتەوە بگەینە ئەوە که نالییی له بنه‌ماڵه‌یه‌کی له بارەی ئابوورییەوە مام ناوەندیی بووە.

لەنێوان (ورد و (فرد) و (قوت) و (جوت) دا جیناسی لاحیق و، لەنێوان (قوت) و (جوت) و (ورد) و (سایق) دا تەناسب و، لەنێوان (جوت) و (فرد) دا طیباق هەیە.

قوتَتیِ (چن) و (خب): (قوَّتیِ.
وَ سایقاُ (« پەراوێزی » چن): وَطاقةَ، واتە: بە تەنها. له (تاک) ـەوە هاتووە.

واتە: کەرەستەی لەشی ئادەمیزاد له خاک و خۆڵی شارەزوورە. مەبەستی ئەوەیە ئەو قوڕەی حەزرەتی ئادەمی لێ دروست کرا، هیی شارەزوور بوو، تۆز و گەردیشی بۆنی داری بۆنخۆشی لێ دێ.

وشەی (خاک و خۆڵ) ئیشارەتیشە به دێی (خاک و خۆڵ) زێدی نالییی. کەواتە لە وشەی (خاک و خۆڵ) دا تەورییە هەیە.

عینة (چن): طینة. واتە: ئەو قوڕەی ئادەمی لێ دروست کرا. خاک (چن): خاک. مندل (چر): منزل. تۆز (عب) توزِ.

واتە: له شارەزوورا دەشتێک ئەبینیی بەهەشتێ بوو بۆخۆی، ئەو ئاونگه‌ی بەسەر پەڕەی گوڵدا ئەبارێ، وەک باران بەسەر بەرد و خۆڵیا ئەباریی.

نم الورد (عم) نْمُ الوَردِیِ، واتە وردە نم، وەک خۆی مەعنای لێداتەوە.

واتە: باسی کام لای ئەو وڵاتە خۆشە بکەم؟ باسی شەوانی سولەیمانیی بکه‌م، یان باسی شنه‌بای دەمەوبەیانی پیرمەسوور ! باسی چیاکانی قەرەداغ بکه‌م، یان باسی هەوای سازگاری داری زەردی قەرەداغ.
نالییی مەبەستیی بووە به (شوانی) مەعنای (برژاندمی) و، به (کِوانی) کە بەدیمەن له (کَوانی) یش ئەچێ، مەعنای (داخی کردم) یش بگەیەنێ. بەم پێیە له دوای (سلیمانی) یشەوە بۆرێک دائەنرێ و مەعنای بەیتەکه وای لێ دێتەوە کەوا یادی سولەیمانی و بای بەیانیانی پیرمەسوور برژاندمی و، بیری قەرەداغ و هەوای داری زەرد داخی کردم.
ئەشگوجێ (کِوانی) بێ، واتە: لە کوێیە؟

لەنێوان (شوانی) و (کوانی) دا جیناسی لاحیق هەیە.

صبای (ت) و ((عب): صبا. (من): صدای. داری (عم) و (کم) و (گم) و (ت) و (ک) و (عب) و (اح) و (من): دارَ یا دار.

واتە: وەک بڵێی قەراخی خاکی قەرەداغ لەبەر بەرزیی و دووریی کێوەکانی و لەبەر سەوزیی زەوییەکه‌ی، ئاسمانێکه بۆخۆی.
D ه شێوەی سەر و ژێر و بۆر بۆ کردنی وشەکانی نیوەی دووهەمی ئەم بەیتەدا نوسخەکانی بەردەستمان جیاوازییەکی زۆریان تیابو، لە بەر بێ بایەخیی باسمان نەکردن، جیاوازیی گرنگیان تەنها ئەمه بوو: د ﹶ ور ﹺ ی ﹲ (« پەراوێزی » چر) و (کم) و (من) و (عب) و (خا): و ﹶ رْد ﹺ ە ﹺ. لِسَبزِیِّ: ئەمه به گوێرەی تێکستی (« پەراوێزی » چر) ە بەڵام بێ سەر و بۆر. نوسخەکانی تر، (عم) و (گم) نەبێ، (ل) یان پێوە نییە. عَرْدِهِ (چن) هَرْدِهِ.

واتە: هەرچیی سەرچنارە، ئەوە چاوم، یا سەرچاوەکەم که چاومه فرمێسکی لێ ئەڕوا بۆی، یاخود چاوم کەنیزەکیەتی. مەبەستی لەوەیە بڵێ چاوم به قوربانی بێ، یا خود چاوم وێنەیەکی بچووکیەتی له ئاو لێ ڕۆیشتنا. هەرچیی تانجەرۆیشە، ئەوە بووە به (مەجنوون) ی هەردی شارەزوور و ڕێی گرتووەتەبەر.

عینی: ئەمه تێکستی (چن) ە. نوسخەکانی تر هەموو نووسیویانه‌ (عَیْن ﹲ). بەم پێیە مەعنای نیوە بەیتەکە وای لێ دێتەوە: هەرچیی سەرچنارە، کانییەک له خەمی یادیا ئەڕوا که کانیی چاومه. بەڵام نیوە بەیتەکە لاسەنگ ئەبێ بەم جۆرە.
هردە (چن) و (ک) و (اح) و (« پەراوێزی خا »): عَرْدِهِ.

واتە: باخەکانی سەرچنار ئەوەندە جوان و ڕازاوەن له جوانیدا داخ به جگەری گوڵی لالە‌دا ئەنێن. ئەی هاوار لەو دەردەی بەهۆی یاد و ئارەزووی گوڵەکانی سەرچنارەوە تووشی من بووە.
جَرگ (چر) قلب. دردتی: ئەمه تێکستی (عم) و (کم) ەن، وسخەکانی تر هەموو نووسیویانه (درونی)،. بەڵام نیوە بەیتەکه‌ی پێ لاسەنگ ئەبێ. خارخار ی (کم) و (گم) و (ت) و (من) و (خب): خار خار.

C ه نێوان (باغات) و (داغات) دا جیناسی لاحیق و، له‌ نێوان (باغات) و (شقائق) و (ورد) دا تەناسوب و، له نێوان (خار) و (ورد) دا طیباق هەیە بەدیمەن.

واتە ئای چەند جار نالییی له لێوی کچە ئاوگێڕەکانی سەرچنار بەهرەمەند بووە و لێوی مژیون و له دەردی دڵ ڕزگاری بووە.. مەبەستی لەوەیە بڵێ ئای چەند جار دەمم ناوەتە جۆگاکانی سەرچنار و ئاوم لێ خواردوونەتەوە و گڕی دەروونم بەو ئاوە دامردووەتەوە، ساتوخوا بشێ ئەو کەسەش کەوا نالییی گرفتاری دەردی دووریی کرد، ئیستا دڵی ڕەحەت بووبێ و حەسابێتەوە و کرمی دڵی مردبێ؟ ! بێ گومان نەء چونکه پیاوی حەسوود و دڵپیس به مەرگ نەبێ ڕزگاری نابێ و دڵی دانامرکێ..

ئەم بەیتەمان بەم چەشنه، تێکڕا، له بەر ڕۆشنایی نوسخەکانی (چن) و (ک) دا نووسیوەتەوە. نوسخەکانی تر جیاوازیی زۆریان تیابوو که هەموو له هەڵه‌ی نووسیارەوە بوون و شتێکی نوێیان نەئەدا به دەستەوە، بۆیە پشت گوێمان خستن.