سەرەتاپێشەکییەکان هۆنراوەکان دەستنووسکتێبئەرشیڤپەیوەندی

خۆشا ڕەندێ لە دنیا بێ موبالات و موجەڕڕەد بێ!

1
خۆشا ڕەندێ لە دنیا بێ موبالات و موجەڕڕەد بێ!
بە ڕۆژ زیندەی جەماعەت بێ، بە شەو مات و موجەڕڕەد بێ!
لاپەڕەی 630
خۆشا: چەند خۆشە، خۆزگەی پێ بێ .
ڕەند: ئەوەی خۆی بەهیچەوە نەبەستێتەوە .
موجەڕڕەد: ڕووت .
شرۆڤەی مامۆستایانی مودەڕیس
واتە: خۆزگە بە حاڵی ئەو کەسەی خۆی بە دنیاوە نەبەستبێتەوە و لە هەموو پەیوەندێکی دنیایی ڕزگار بووبێ و، هەرچی ئەکا لەپێناوی سوودی گشتیدا بێ.. بە ڕۆژ سەربەدەرەوە بوو و کاروبار هەڵسووڕێنی ناو خەڵک بێ و، بە شەویش بۆ خۆی سەر کز و مات بکا و، خۆی لەم جیهانە هەموو دوور بخاتەوە و لەگەڵ خوای خۆی خەریک بێ..
لێکدانەوەی ئەدەبی
لەنێوان (ڕۆژ) و (شەو) و، (جەماعەت) و (موجەڕڕەد) دا طیباق هەیە. هەروەها طیباقێکی بەدیمەن لەنێوان (زیندە) و (مات) یشدا هەیە، چونکە (مات) بەدیمەن وەک (مات) ی بەمەعنا (مرد) وایە.
دەستنووس
خۆشا (چر) و (عب) و (من): خۆشە. زیندەی (عم): زیندووی. (ت): زیندە.
2
بە صوورەت: جەلوەتیی، غەرقی عەلایق هەروەکوو خەڵقیی
بە مەعنا: خەلوەتیی، مەستی موناجات و موجەڕڕەد بێ!
لاپەڕەی 631
صوورەت: دیمەن .
جەلوەتیی: نیسبەتە ئە پاڵ جەلوە، واتە نومایش و دەرکەوتن .
عەلایق: پەیوەند .
خەلوەتیی: گۆشەگیر .
موناجات: پاڕانەوە لە خوا لەژێر لێوەوە .
شرۆڤەی مامۆستایانی مودەڕیس
واتە: خۆزگە بە حاڵی ئەو کەسەی بەدیمەن بەدەرەوە بو و نوقمی پەیوەندی کۆمەڵایەتییە وەک ئەم هەموو خەڵکە.. لەڕاستییشدا دوورەپەرێز و کەنارەگیر بێ و تانانەت لە پاڕانەوەشدا لە خوا دەنگی هەڵنەبڕێ.
لێکدانەوەی ئەدەبی
لە بەرابەریی پێ کردنی (مەعنا) و (صوورەت) دا طیباق و، هەروەها لەنێوان (جەلوەتیی) و (خەلوەتیی) یشدا. سەرەڕای ئەوە کە ئەم دوانەی دوایی جیناسی لاحیقیشیان لەنێواندایە.
دەستنووس
خەلوەتیی (عم): خەلوەتیی و. (اح) و (خا): خەلوەت. دیارە ئەمیش هەر (خەلوەتی) یە. موناجات و (چن): موناجات. دیارە ئەمیش (موناجات و) وە.
3
ئەگەر عالەم ببێتە خەلعەتی تەشریفی سەرتاپای،
وجوودی بێ وجوودی بێ موباهات و موجەڕڕەد بێ!
لاپەڕەی 631
خەلعەت: خەڵات .
وجوود: بوون . ذات .
موباهات: شانازیی و فیزکردن .
شرۆڤەی مامۆستایانی مودەڕیس
واتە: بەڕادەیەک دەستی لە دنیا داشۆردبێ، ئەگەر ئەم دنیایەی هەموو بۆ بکەن بە خەڵاتێک و بیکەنە بەری سەرتاپای داپۆشێ، ئەو هێشتا توسقاڵێک نەگۆڕێ و خۆی لێ بایی نەبێ و گوێی نەداتێ، وەک هیچ ڕووی نەدابێ.
دەستنووس
بێ موباهات و (ت): بێ موبالات و. ئەم بەیتە لە (چن) و (ک) و (من) دا لەگەڵ بەیتی پاشەوەی لەجێی یەکتردان و، لە (عب) و (اح) و (خا) یشدا نییە.
4
بە ظاهیر طاوسی ڕەنگین، صیفاتی (تِهْ عَليَ التّاه یِ)
بە باطین قومریی و خاکستەریی ذات و موجەڕڕەد بێ!
لاپەڕەی 632
خاکستەریی: ڕەنگ وەک خۆڵەمێش . هەژار و بێ ئازار .
شرۆڤەی مامۆستایانی مودەڕیس
واتە: بەدیمەن بنیادەمێک بێ وەک تاوسی هەزار ڕەنگ، فیز بکا بەسەر هەرکەسێکا کە فیز بەسەر خەڵکا بکا. لەڕاستییشا وەک کۆتری بەستەزمانی خۆڵەمێش ڕەنگ و، مرۆیەکی هەژار و بێ ئازار بێ، هیچ پەیوەندێکی بە دنیاوە نەبێ.
ئێمە مەعنای ڕستەی (تِهْ عَليَ التّاه یِ) مان وا لێداوەتەوە کە (تِهْ) فیعلی ئەمری عەرەبییە لە (تاهَ يَتِيهْ) واتە: فیزی کرد. بەم پێیە ئەبوو ئیسمە فاعیلەکەی (تائِهْ) بێ نەک (تاهِي)، بەڵام وای بۆچووین کە نالییی لەخۆیەوە بۆ شوێنە گومکێ و هاوئاوازیی لەگەڵ (تِهْ) شوێنە گۆڕکێی بە (یێ) و (هێ) کە کردووە.
دەستنووس
طاوسی (چر) و (چن) و (کم) و (ت) و (ک) و (اح) و (خا): طاوس. ئەمیش هەر (طاوسی) یە. (گم): تاوسی ! صیفاتی (چر) و (عب): صیفاتە. قومری یو: ئەمە تێکستی (چن) ە. نووسخەکانی تر هەموو (قومریی) کە بۆ (قومری یو) و (قومری یی) یش دەستئەدا. ذات و (چر) و (عب): ذات. ئەمیش هەر (ذات و) وە.
ئەم بەیتە ئیشارەتێکی تیایە بۆ ئایەتی (اذِلةِ عَلىَ الموءمِنينَ , اعِزَّةِ عَلىِ الكافِرينَ) لە باسی موسوڵماناندا.
5
ئەگەر تەکیە، ئەگەر شێخە، هەموو داوی عەلایق بوون
بڵا «نالیی» بچێ مەستی خەرابات و موجەڕڕەد بێ!
لاپەڕەی 632
عەلایق: پەیوەند .
خەرابات: کەلاوە کۆن و وێرانە .
شرۆڤەی مامۆستایانی مودەڕیس
واتە: نە تەکیە و نە شێخ هیچیان بۆئەوە ناشێن کەس خۆییان پێوە ببەستێتەوە، چونکە هەموو هەر داون و خەڵک ئەبەستنەوە بە دنیاوە و توشی ئاشووبی دنیاپەرەستییان ئەکەن. کەواتە با (نالییی) سەری خۆی هەڵبگرێ و ڕوبکاتە کاول و وێرانەکان و سەرخۆشی عەشقی یەزدانیی ببێ و، دەست لە هەموو جۆرە پەیوەندێکی دنیایی داشۆرێ.
دەستنووس
تەکیە (عم) و (عب): تەکیە و. شێخە (عب): شێخی. داوی (چر) و (چن) و (ک) و (اح): داو. ئەمیش هەر (داوی) یە. (عب) و (من): غەرقی. بڵا (چن): بڵێ. بچێ (کم) و (گم) و (من): بەچیی.