سەرەتاپێشەکییەکان هۆنراوەکان دەستنووسکتێبئەرشیڤپەیوەندی

پێشەکی مامۆستا فاتیح مودەڕیس

گیروگرفتی ناسینەوەی شیعری نالی


سەبارەت بە دڵنیا بوون لەوەی ئەم غەزەلە یا ئەو قەصیدەیە یا ئەو بەیتە هی «نالی»یە یا هیی ئەو نیە، بەڕاستیی پیاو تووشی سەرئێشە ئەبێ و ناچارە گومان بکاتە بنچینەی کار!

جێی سەر سوڕمان نیە خەڵک شیعریان وتبێ و «نالی»یەکیان خستبێتە دوا بەیت و بووبێتە شیعری نالی! یا لە کاتی نووسینەوەدا بە «ئیجتیهاد» ئەم غەزەلە یا ئەو بەیتە کرابێتە هی نالی هەر لەبەر ئەوەی نەیانزانیوە هی کێیە و توانای خۆ ماندوو کردن و دۆزینەوەی خاوەنەکەیان نەبووە.

مەسەلەی شیعر بە دەم خەڵکەوە هەڵبەستن (ئینتیحال) لە «نالی» کۆنترە و لەناو ئەدەبی کۆنی گەلە دراوسێکانیشدا بووە. ئێمەش بەشێکین لە گەلانی ئەم سەرزەوییە و ئەدەبەکەشمان یەکێکە لە ئەدەبەکانی ئەو جیهانە.

ئەوەی لەم بابەتەوە کەمێک دڵنیایی بە خوێنەر ئەدا ئەوەیە کە سەردەمی شاعیرەکەمان زۆر دوور نییە و سولەیمانی و دەوروبەری خاڵی نەبووە لە شاعیر و خوێندەوار و بلیمەتی وەکوو مەحوی و شاعیری ناسکی وەک بێخود و پیرەمێردی لێ نەبڕاوە و تا ئەم دوایییەش گەلێ ئەدەبدۆستی بەعومری وای تیا بووە کە لە نالی و سەردەمی نالی و هاوڕێیانی نالی دوور نەبوون و ئەم کۆمەڵە شیعرانە کە دراونەتە پاڵ نالی و پێی دەڵێن «دیوانی نالی» زۆربەیان کە ڕەخنەی لێ نەگرتوون و نەیوتوە ساختەن!..

ئەمە لەلایەک، لە لایەکی تریشەوە شیعرەکانی نالی تێکڕا خاوەنی چەند صیفەتێکی تایبەتین و پاش ئەوەی کە ماوەیەک ئەدیبی ڕەخنەگر لەگەڵیاندا بێ و تەماشای شیعری شاعیرانی تری ئەو سەردەمە بکا و بە وردی چاو بە وشەی ئەو سەردەمەدا بگێڕێ و دڵی بۆ مەعنا و نهێنیی وشە و ڕستە و تەعبیری تێکڕای ئەو ڕۆژانە بکاتەوە و ئەنجا بێتە سەر بەرهەمەکانی نالی و خاسیەتە تایبەتییەکانی وشە و ڕستە و وشەئارایی و خەیاڵ تەنیی و جونبوشی هەست و قووڵیی مەعنا و تاوتۆیان بکا، لەوانەیە بتوانێ شیعری زادەی بیری «نالی» لە هیی ساختە جیا بکاتەوە.